Stan faktyczny

Jarosław T. był zatrudniony w firmie P. na stanowisku przedstawiciela handlowego ds. kluczowych klientów. Wraz z umową o pracę Jarosław T. zawarł z właścicielem firmy P. umowę o zakazie konkurencji w trakcie i po ustaniu stosunku pracy. Zgodnie z umową Jarosław T. miał powstrzymać się od wszelkich zajęć i działań konkurencyjnych przeciwnych interesowi pracodawcy oraz spółki D., na rzecz której pracodawca Jarosława T. wykonywał usługi. Po zakończeniu zatrudnienia zakaz miał trwać 6 miesięcy, przewidziano też z tytułu zakazu konkurencji stosowne odszkodowanie.

W 2010 r. doszło do przejęcia części przedsiębiorstwa firmy P. przez spółkę D., wraz z pracownikami. Jarosław T. był jednym z przejętych pracowników i został w spółce D. zatrudniony na stanowisku menedżera ds. klientów. Pracował w tej spółce jeszcze ok. 2 lata, po czym umowę o pracę rozwiązano.

Po zakończeniu zatrudnienia Jarosław T. zażądał od spółki D. wypłaty umówionego odszkodowania za zakaz konkurencji. Spółka D. odmówiła, twierdząc, że Jarosław T. trafił do niej w trybie przejścia części zakładu pracy na nowego pracodawcę, a nowej umowy o zakazie konkurencji nie zawierano z nim. Wobec tego, że spółka D. przejęła pracownika, jej zdaniem stara umowa przestała obowiązywać i spółka nie miała obowiązku zapłaty jakichkolwiek należności z tytułu zakazu konkurencji. Ponadto wskazała, że pracownika zakaz ten obowiązywać nie może.

Orzeczenia sądów i pytanie prawne

Sprawa trafiła do sądu. W I instancji Jarosław T. przegrał – sąd oddalił powództwo. Były pracownik złożył apelację. Sąd II instancji powziął jednak wątpliwość, czy rzeczywiście umowa o zakazie konkurencji przestała obowiązywać, w sytuacji, gdy nastąpiła zmiana po stronie pracodawcy w tym stosunku pracy. Skierował więc do Sądu Najwyższego pytanie prawne: czy w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa (art. 231 KP) stroną w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 1012 § 1 KP), która została zawarta z poprzednim pracodawcą?

Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy, obradując w składzie 3 sędziów, wydał 6.5.2015 r. uchwałę (III PZP 2/15), w której stwierdził, że art. 231 § 1 KP nie ma zastosowania do umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 1012 § 1 KP), zawartej z poprzednim pracodawcą.

Uzasadniając orzeczenie wskazał, że umowa o zakazie konkurencji nie może być uznawana za część stosunku pracy. To umowa całkowicie odrębna od umowy o pracę, inaczej jest zawierana, inne są też prawa i obowiązki stron.

Artykuł 231 KP stanowi regulację wyjątkową, przewidującą sukcesję praw i obowiązków w ramach stosunku pracy z jednego pracodawcy na drugiego. Ponieważ przepis ten jest wyjątkiem, musi być więc interpretowany ściśle, nie rozszerzająco. Skoro zatem umowa o zakazie konkurencji nie jest częścią stosunku pracy, to nie może ona przejść na innego pracodawcę w trybie art. 231 KP.

Sąd Najwyższy wskazał również, że może dochodzić i do takich sytuacji, w których pracodawca przejmujący pracownika będzie miał zupełnie inny profil działalności. Nie będzie więc w ogóle zainteresowany zawarciem czy kontynuacją umowy o zakazie konkurencji. W pewnych okolicznościach „nakazywanie” nowemu pracodawcy kontynuowania takiej umowy mogłoby być uznane nawet za nadużycie prawa.

Wnioski z orzeczenia

Opisana uchwała, wraz z wcześniejszym wyrokiem SN z 11.2.2015 r. (sygn. I PK 123/14), który zawierał praktycznie takie samo rozstrzygnięcie ustala już określoną wykładnię sądową przepisów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

W opisanej uchwale SN potwierdził odrębność umowy o zakazie konkurencji i bez wątpliwości wykluczył możliwość przejścia umowy o zakazie konkurencji na nowego pracodawcę. Tym samym uznać należy, że przejście zakładu pracy na nowego pracodawcę oznacza faktyczne wygaśnięcie dotychczasowych umów o zakazie konkurencji. Po stronie pracownika oznacza brak roszczenia o wypłatę odszkodowania (gdyż uprawnienie do niego też wygasło). Po stronie pracodawcy oznacza to z kolei brak uprawnienia do żądania zaprzestania prowadzenia działalności lub pracy konkurencyjnej od pracownika. Nowy pracodawca musi więc zawrzeć nową umowę o zakazie konkurencji i ustalić nową treść i zakres tej umowy.