Od wielu miesięcy trwają konsultacje w zakresie wprowadzenia nowych uprawnień dla pracodawców, zapowiedź resortu pracy wskazuje, że są szanse, na przyspieszenie procesu legislacyjnego w tym zakresie. W nowelizacji ustawy zaplanowano między innymi rozwiązanie problemu wynikającego z braku podstaw prawnych do przeprowadzania przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego badań pracowników na obecność tzw. narkotyków w ich organizmach. W chwili obecnej w polskim porządku prawnym nie ma przepisów, które określałyby procedurę takiego badania na żądanie pracodawcy lub samego pracownika. Obecnie w przepisach nie ma wyraźnej podstawy prawnej, dzięki której pracodawca mógłby nie dopuścić do pracy pracownika, którego można podejrzewać, że jest pod wpływem środków odurzających albo zażywał je w czasie pracy.

Przepisy dotyczące trzeźwości pracownika docelowo w Kodeksie pracy

Zgodnie z informacją przekazaną przez resort pracy komentowany projekt dotyczący wprowadzenia kontroli trzeźwości oraz kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu, przewiduje wpisanie do Kodeksu pracy między innymi: 

1) określenie podstaw prawnych umożliwiających pracodawcy wprowadzenie – gdy jest to niezbędne dla ochrony określonych dóbr – prewencyjnych kontroli trzeźwości pracowników lub kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach, a także określeniu zasad przeprowadzania takich kontroli;

2) w zakresie obowiązku pracodawcy niedopuszczenia pracownika do wykonywania pracy:

  • utrzymaniu regulacji obecnie obowiązującej w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu lub spożywał alkohol w czasie pracy,
  • wprowadzeniu regulacji nakładającej na pracodawcę taki obowiązek w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu lub zażywał taki środek w czasie pracy,
  • wprowadzeniu regulacji nakładającej na pracodawcę taki obowiązek, w przypadku gdy prewencyjna kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika lub prewencyjna kontrola na obecność środka działającego podobnie do alkoholu wykaże obecność takiego środka w organizmie pracownika;

3) określeniu podstaw do przeprowadzania badania w celu ustalenia obecności alkoholu, wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości, lub środka działającego podobnie do alkoholu w organizmie pracownika przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego;

4) wprowadzeniu możliwości odpowiedniego zastosowania wskazanych powyżej rozwiązań do pracodawców organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osoby prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą;

5) uzupełnieniu katalogu przesłanek uzasadniających nałożenie na pracownika kary upomnienia, kary nagany lub kary pieniężnej o przypadki stawienia się do pracy w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie lub zażywanie takiego środka w czasie pracy.

Zmiany w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Kolejną zmianą w tym zakresie, którą zapowiedział projektodawca jest zmiana ustawy z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. 2021 r. poz. 1119), polegającą na uchyleniu art. 17.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami kierownik zakładu pracy, albo osoba przez niego upoważniona jest zobowiązana, do niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu lub spożywał alkohol w czasie pracy. Po zmianach, regulacje zawarte w art. 17 zostaną przeniesione do Kodeksu pracy, dzięki temu całość zagadnienia zostanie ujęta w jednym miejscu. W związku z powyższym, proponuje się zmianę przepisu zawartego w art. 47 ust. 2 ustawy z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, czego konsekwencją ma być uchylenie art. 17 ustawy z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz szczegółowe uregulowanie kwestii związanych z niedopuszczeniem do wykonywania pracy pracowników, wobec których zachodzi podejrzenie, że znajdują się w stanie po użyciu środków działających podobnie do alkoholu.

Zmiany związane z zachowaniem trzeźwości w ustawie – Prawo o prokuraturze

Zaproponowano również  uchylenie art. 118 § 6 ustawy z 28.1.2016 r. – Prawo o prokuraturze (Dz.U. z 2021 r. poz. 66 i 1236). Celem tej zmiany będzie zminimalizowanie liczby przypadków, w których pracownik wykonywałby powierzone mu przez pracodawcę zadania znajdując się w stanie po użyciu substancji, czy środków negatywnie wpływających na jego sprawność psychofizyczną, dzięki czemu pomysłodawcy zmian liczą na poprawę bezpieczeństwa osób znajdujących się na terenie zakładu pracy.