Stan faktyczny

Bożena S. była zatrudniona w szkole jako psycholog szkolny. Po zakończeniu zatrudnienia złożyła do ZUS wniosek o przyznanie nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Jednak otrzymała decyzję odmowną, ponieważ Zakład uznał, że legitymuje się jedynie niewiele ponad 19,5-rocznym stażem pracy w szkolnictwie. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z 22.5.2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U. Nr 97, poz. 800 ze zm. – dalej: NauczŚwiadU)

nauczyciel, lub pracownik pedagogiczny musi wykazać – poza wiekiem, oraz rozwiązaniem stosunku pracy – także minimum 30-letni okres składkowy albo nieskładkowy ustalony zgodnie z przepisami o emeryturach i rentach z FUS, przy czym w ramach tego okresu musi wskazać co najmniej 20 lat pracy w jednostkach oświatowych, określonych w art. 2 pkt 1 NauczŚwiadU w wymiarze nie mniejszym niż 1/2 etatu. ZUS nie zaliczył natomiast Bożenie S. pracy psychologa, którą wykonywała w miejskiej poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Rozstrzygnięcie SN

Odwołanie, apelację i skargę kasacyjną oddalono. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu swojego orzeczenia podkreślił, że nauczycielskie świadczenie kompensacyjne jest szczególnym świadczeniem z ubezpieczenia społecznego. Sprawa o to świadczenie jest więc sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych. Tym samym nie należy tu stosować zasad prawa cywilnego, dotyczących wykładni przepisów czy oświadczeń woli (których tu nie ma – są bowiem tylko decyzje organów rentowych).

Sąd Najwyższy wskazał, że w sprawach ubezpieczeniowych, jeżeli ustawy tego nie przewidują wprost, nie wolno stosować klauzul generalnych, czy interpretacji przepisów w drodze analogii prawnej. Skoro w przepisach określony jest minimalny staż pracy w oświacie, to nauczyciel czy pracownik pedagogiczny musi wypełnić go co do dnia. Gdy brakuje choćby jednego dnia – świadczenie kompensacyjne nie może być przyznane.

Tak samo nauczyciel lub pracownik pedagogiczny musi być zatrudniony w określonym wymiarze czasu pracy (minimum pół etatu) w szkołach, przedszkolach i placówkach oświatowych wskazanych w ustawie. Gdy dana placówka nie jest wymieniona w ustawie, nawet mimo wykonywania podobnej pracy, okres tego zatrudnienia nie może być zaliczony jako praca w szkolnictwie, dająca prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.