Stan faktyczny
Podatniczka nabyła spadek na mocy testamentu. Jakiś czas później dziedziczenie to zostało potwierdzone prawomocnym postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Podatniczka nie złożyła wymaganego w tych okolicznościach zeznania podatkowego SD-3.
W skład spadku wchodził udział w lokalu mieszkalnym odziedziczonym wraz z innymi spadkobiercami. Po kilku latach podatniczka chciała zbyć swoje prawo do spadku (udział w lokalu mieszkalnym), do czego potrzebne było zaświadczenie z urzędu skarbowego potwierdzające załatwienie sprawy podatku od spadku. Podatniczka złożyła więc wniosek o wydanie takiego zaświadczenia i została poinformowana o konieczności złożenia zeznania SD-3, które złożyła. W konsekwencji organ wydał decyzję wymierzającą podatek od spadku.
Podatniczka zaskarżyła decyzję do sądu, podnosząc, że w sprawie nastąpiło przedawnienie, wobec czego organ nie miał już prawa wydawać decyzji wymiarowej.
Stan prawny
Powstanie obowiązku podatkowego
Przy nabyciu w drodze dziedziczenia obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku (art. 6 ust. 1 PodSpDarU). Jeżeli jednak „nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia”. (art. 6 ust. 4 PodSpDarU).
Przedawnienie prawa do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe
Zobowiązanie podatkowe, inne niż powstające w trybie tzw. samoobliczenia, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy (art. 68 § 1 OrdPU). Jeżeli jednak podatnik nie złożył deklaracji w terminie. termin ten ulega wydłużeniu do lat 5 (art. 68 § 2 pkt 1 OrdPU).
Zaświadczenie o załatwieniu kwestii podatku od spadku
Jeżeli przedmiotem aktu notarialnego lub dokumentu, co do którego notariusz ma uwierzytelnić podpis, ma być zbycie praw do spadku, notariusz może dokonać tych czynności tylko za uprzednią pisemną zgodą naczelnika US albo po przedstawieniu zaświadczenia wydanego przez naczelnika US potwierdzającego, że nabycie jest zwolnione od podatku, że należny podatek został zapłacony albo zobowiązanie podatkowe wygasło wskutek przedawnienia (art. 19 ust. 6 PodSpDarU).
Stanowisko WSA w Szczecinie
Sąd oddalił skargę, uznając, że do przedawnienia nie doszło. Sąd wyjaśnił, że obowiązek podatkowy w przypadku podatku od spadku powstaje w sposób specyficzny, bo może powstać trzykrotnie. Po pierwsze, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Od tego momentu na podatniku ciąży obowiązek złożenia zeznania (zgłoszenia podatkowego). Jeżeli jednak podatnik nie zgłosi do opodatkowania nabytych w drodze spadkobrania rzeczy lub praw majątkowych w terminie związanym z chwilą przyjęcia spadku a nabycie spadku stwierdzono następnie notarialnym poświadczeniem dziedziczenia albo sądowym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku, to – po drugie – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zarejestrowania notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia albo z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu. Po trzecie, jeśli pomimo zaistnienia tych dokumentów podatnik nie zgłosi spadku do opodatkowania, ale w jakimś późniejszym czasie powoła się przed organem podatkowym na fakt nabycia spadku, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą tego powołania się. I od tej chwili należy liczyć przedawnienie prawa do wydania decyzji wymiarowej.
Sąd podkreślił, że ustawa nie zakreśla granic czasowych stosowania tego trzeciego momentu powstania obowiązku podatkowego. Celem art. 6 ust. 4 PodSpDarU jest bowiem zapobieganie uchylaniu się od opodatkowania poprzez umożliwienie organowi podatkowemu ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego niezależnie od tego, kiedy podatnik zdecyduje się zgłosić spadek do opodatkowania.
Tak więc w niniejszej sprawie obowiązek podatkowy powstał w dniu powołania się przez podatniczkę na nabycie praw do spadku, czyli w dniu złożenia wniosku o wydanie zaświadczenia, a jeśli weźmie się pod uwagę ten dzień, to decyzja została wydana przed upływem terminu przedawnienia.
