W kontekście podanej problematyki na uwagę zasługują regulacje FinPublU, a mianowicie art. 162 pkt 1 oraz art. 42 ust. 5. Z pierwszego przepisu wynika, że w toku wykonywania budżetu państwa obowiązują następujące zasady gospodarki finansowej: ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów budżetu państwa następuje na zasadach i w terminach wynikających z obowiązujących przepisów. Zgodnie z drugim przepisem, jednostki sektora finansów publicznych są obowiązane do ustalania przypadających im należności pieniężnych, w tym mających charakter cywilnoprawny, oraz terminowego podejmowania w stosunku do zobowiązanych czynności zmierzających do wykonania zobowiązania.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować ustalenia dokonane w wystąpieniu pokontrolnym RIO w Katowicach z 24.3.2022 r. (WK-610/38/4/21/22), które ukazało się 28.3.2022 r. na stronie internetowej ww. Izby: http://www.katowice.rio.gov.pl.

Na kanwie ww. regulacji prawnych we wskazanym dokumencie stwierdzono zaś właśnie, że zaniechano ustalenia i dochodzenia należności z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości Skarbu Państwa o łącznej powierzchni 582.864,00 m2 przez pięć podmiotów. Nie podjęto działań mających na celu ustalenie, naliczenie oraz wyegzekwowanie należności z tego tytułu.

Następnie organ kontroli przypomniał regulacje GospNierU, tj. art. 23 ust. 1 pkt 5 oraz art. 11 ust. 1. Z podanych regulacji wynika, że zasobem nieruchomości Skarbu Państwa gospodarują, starostowie, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, a w szczególności: wykonują czynności związane z naliczaniem należności za nieruchomości udostępniane z zasobu oraz prowadzą windykację tych należności. Organem reprezentującym Skarb Państwa w sprawach gospodarowania nieruchomościami jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej.

Organ kontroli za odpowiedzialnego wystąpienia ww. naruszeń, ustalił kierownika referatu gospodarki nieruchomościami. W zaleceniu pokontrolnym organ kontroli nakazał podjąć działania mające na celu naliczenia i wyegzekwowania wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości Skarbu Państwa bez tytułu prawnego (czyli bez podstawy umownej).

W konsekwencji dokonanych ustaleń starosta dokonał pewnych działań naprawczych. Starosta wydał zarządzenie na mocy którego wprowadzono procedurę naliczania wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości Skarbu Państwa.

Podsumowując, należy uznać, że zalecenie pokontrolne RIO jest uzasadnione prawnie. Starosta powinien dołożyć wszelkiej staranności w gospodarowaniu mieniem, nie tylko własnym (powiatu), ale również mieniem Skarbu Państwa, którym gospodaruje.