Uchwalenie nowej ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych ma za zadanie wprowadzenie kompleksowej regulacji i wprowadzić precyzyjne regulacje w tym zakresie. Projekt definiuje takie pojęcia jak: cmentarz; cmentarz komunalny; cmentarz wojenny; cmentarz wyznaniowy; dom pogrzebowy; grób; grób osób odznaczonych; grób wojenny; grób weteranów walk o wolność i niepodległość Polski; grób zbiorowy; katakumby; kolumbarium; kostnica; krematorium; krypta; kwatera wojenna; miejsce pochówku.

Wnioskodawca w uzasadnieniu projektu stwierdza, że obecnie obowiązujące przepisy regulujące sferę aktywności organów państwa, samorządu, kościołów i związków wyznaniowych, przedsiębiorstw i obywateli w zakresie spraw związanych ze śmiercią człowieka (tzw. prawo funeralne) należą do przepisów, które od lat wywołują wiele problemów i kontrowersji, przede wszystkim ze względu na swoją archaiczność, niejednoznaczność, brak spójności czy wybiórcze potraktowanie wielu zagadnień. Wśród regulacji, zawartych w obowiązującej ustawie, znajdują się przepisy nieodzwierciedlające obecne zasad tworzenia prawa, w tym standardy konstruowania upoważnień ustawowych do wydania aktów wykonawczych oraz podziału materii na ustawową i wykonawczą, co powoduje, że próby tworzenia bądź aktualizowania przepisów wykonawczych na podstawie upoważnień ustawowych w niej zawartych napotykają zarzut niekonstytucyjności (https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12351755/katalog/12819378#12819378).  

Zakładanie, rozszerzanie, utrzymywanie i likwidowanie cmentarzy komunalnych oraz zarządzanie nimi należy do zadań własnych gminy. Cmentarz może być prowadzony przez gminę w jej granicach administracyjnych, a także poza jej granicami na podstawie porozumienia. Cmentarze mogą być zakładane i rozszerzane przez: gminy lub związki międzygminne; kościoły lub inne związki wyznaniowe.

Właściciel cmentarza może założyć cmentarz wyłącznie na nieruchomości będącej jego własnością. Cmentarz wyznaniowy może być założony również na nieruchomości znajdującej się w użytkowaniu wieczystym kościoła lub innego związku wyznaniowego albo ich osób prawnych.

Zakładanie, rozszerzanie, utrzymywanie i likwidowanie cmentarzy wyznaniowych oraz zarządzanie nimi należy do kościołów i innych związków wyznaniowych oraz ich osób prawnych. 

Ustawa określa zasady lokalizowania cmentarzy na obszarze gminy. Cmentarze nie mogą być zakładane m.in. na gruntach pod wodami stojącymi lub płynącymi; na obszarach rezerwatów przyrody; na obszarach ruchów masowych ziemi. Cmentarz nie może znajdować się w odległości m.in. mniejszej niż:

  • 150 m od studni, źródeł i strumieni, służących do poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi i na potrzeby gospodarcze; 
  • 500 m od ujęć wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na cele zbiorowego zaopatrzenia i na potrzeby budynku zamieszkania zbiorowego, zakładu żywienia zbiorowego, zakładu produkującego lub przechowującego środki spożywcze.

Cmentarz uznaje się za zamknięty po upływie 40 lat od dnia ostatniego pochowania.

Odmiennie niż obecnie obowiązująca ustawa zaproponowane regulacje kształtują prawo własności nagrobków. Po jej wejściu w życie wszelkie groby, nagrobki, grobowce i inne kompozycje architektoniczne wzniesione na terenie cmentarza są własnością właściciela cmentarza. Mogą one być wznoszone, przerabiane i odnawiane przez osoby dysponujące uprawnieniami fundatora grobu lub prawem do grobu.

Projekt znajduje się na etapie konsultacji.