Przedmiotowa ustawa dokonuje zmian w ustawie z 8.5.1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2022; dalej: PorGwU), ustawie z 14.3.2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1843; dalej: BGospKrajU) oraz ustawie z 11.7.2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1460 ze zm.; dalej: PolitykaSpójU). Rozwiązania zawarte w ustawie mają na celu wprowadzenie regulacji służących realizacji projektów przewidzianych w Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju przyjętej uchwałą Rady Ministrów z 14.2.2017 r. W ramach tej strategii w obszarze „Kapitał dla rozwoju” przewidziane jest wprowadzenie trwałego, systemowego instrumentu wsparcia rozwoju małych i średnich przedsiębiorców (MŚP) przy wykorzystaniu gwarancji spłaty kredytów, opartego na nowo tworzonym Krajowym Funduszu Gwarancyjnym (KFG). Natomiast w obszarze „Małe i średnie przedsiębiorstwa” przewidziano utworzenie nowego systemu gwarancyjnego dla MŚP jako trwałego, systemowego instrumentu wsparcia rozwoju MŚP przy wykorzystaniu gwarancji spłaty kredytów.

Ustawa zamiast programu gwarancyjnego de minimis odnawianego corocznie decyzjami Rady Ministrów wprowadza system zapewniający przedsiębiorcom trwały dostęp do preferencyjnych gwarancji umożliwiający planowanie wykorzystania instrumentów gwarancyjnych w strategicznej perspektywie. Gwarancje będą udzielane w wysokości zbliżonej do tej z poprzednich lat – około 9 mld zł. Przewiduje ona także – zamiast budżetowego finansowania przeważającej części wydatków i kosztów z tytułu udzielonych gwarancji stanowiących pomoc publiczną lub pomoc de minimis – powstanie instrumentu (KFG) umożliwiającego połączenie środków uwolnionych z instrumentów finansowych programów operacyjnych szczebla centralnego obecnej i minionej perspektywy finansowej UE, środków realokowanych z kapitałów BGK oraz ewentualnej, dobrowolnej partycypacji interesariuszy.

1. Krajowy Fundusz Gwarancyjny

Ustawa, realizując ww. założenia, tworzy KFG w Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK). Przepis art. 34g ust. 1 PorGwU wyodrębnia KFG w BGK. Środki KFG będą służyły finansowaniu kosztów i wydatków związanych z udzielaniem przez BGK poręczeń i gwarancji, w tym stanowiących pomoc publiczną lub pomoc de minimis.

Źródłami finansowania KFG będą m.in.:

1) środki unijne „uwolnione”, tj. po ich wykorzystaniu w formie instrumentów finansowych dla perspektywy UE 2014-2020 lub w formie instrumentów inżynierii finansowej dla perspektywy UE 2007-2013; dotyczy to instrumentów wdrażanych na szczeblu centralnym,

2) opłaty prowizyjne oraz wpływy z tytułu odzyskanych kwot zapłaconych przez BGK w wykonaniu umowy poręczenia lub gwarancji finansowanej środkami KFG,

3) odsetki z tytułu oprocentowania środków KFG,

4) środki zlikwidowanych funduszy poręczeniowych: Krajowego Funduszu Poręczeń Kredytowych oraz Funduszu Poręczeń Unijnych,

5) wpłaty z budżetu państwa,

6) darowizny, zapisy oraz wpływy z innych tytułów,

7) środki z tytułu zbycia akcji (udziałów) podmiotów udzielających poręczeń lub gwarancji za zobowiązania mikroprzedsiębiorców, MŚP, a także organizacji pożytku publicznego.

2. Zmiany w udzielaniu poręczeń i gwarancji w ramach programów rządowych

Wśród innych zmian dokonanych w PorGwU warto wskazać na rezygnację z programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego. W związku z tym, że od początku obowiązywania przepisów dotyczących tych programów nie powstał żaden taki program, zrezygnowano z przepisów ich dotyczących. Ponadto w art. 34a ust. 2 PorGwU przesądzono, że poręczenie lub gwarancja może stanowić pomoc publiczną lub pomoc de minimis, zaś w art. 34 ust. 4 PorGwU wskazano, że szczegółowe warunki i tryb udzielania takich poręczeń i gwarancji regulowane będą w rozporządzeniach ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Zachowano możliwość obejmowania przez BGK akcji (udziałów) w podmiotach udzielających poręczeń lub gwarancji za zobowiązania mikroprzedsiębiorców, MŚP, a także organizacji pożytku publicznego, w tym w podmiotach współtworzonych przez BGK (dotyczy to m.in. regionalnych i lokalnych funduszy poręczeniowych). Dodano natomiast możliwość zbywania akcji (udziałów) w celu wyraźnego umożliwienia BGK dokonywania takich czynności oraz wskazania źródła finansowania KFG.

Nowy art. 34c PorGwU nakłada na Ministra Finansów obowiązek zawarcia umowy z BGK, która określi szczegółowe warunki i tryb udzielania poręczeń (gwarancji), wysokość, warunki i tryb pobierania opłat prowizyjnych z tytułu udzielonych poręczeń (gwarancji) oraz warunki i terminy przekazywania wpłat z budżetu państwa na KFG.

W art. 34d PorGwU nałożono na BGK obowiązek przekazywania Ministrowi Finansów półrocznych informacji o udzielonych poręczeniach i gwarancjach oraz określono termin ich przekazywania dostosowany do specyfiki portfelowych linii gwarancyjnych. Odstąpiono od regulowania w ustawie zakresu informacji, jakie sprawozdania takie powinny zawierać. Kwestie te uregulowane zostaną w umowie zawieranej między Ministrem Finansów a BGK.

3. Zmiany w ustawie o BGK

Artykuł 2 nowelizacji wprowadza zmiany w art. 4 oraz art. 5 ust. 1 pkt 5 BGospKrajU. Zmiany te mają na celu dostosowanie zastosowanej tam terminologii (odnoszącej się do programów rządowych) do wprowadzanej w rozdziale 8a PorGwU (w której jest mowa o rządowych programach poręczeniowo-gwarancyjnych).

4. Zmiany w PolitykaSpójU

W art. 29 PolitykaSpójU, dotyczącym postępowania ze środkami przypisanymi do wkładów finansowych na instrumenty gwarancyjne w programach operacyjnych, realizowanych na szczeblu krajowym, wprowadzono obowiązek kierowania środków pozostałych po wykonaniu zobowiązań z umów o dofinansowanie, wykorzystywanych na działalność poręczeniową lub gwarancyjną na rzecz mikroprzedsiębiorców i MŚP do KFG. Operacja ta będzie się odbywała za pośrednictwem rachunku wskazanego przez właściwą instytucję, zgodnie z art. 29 ust. 1 PolitykaSpójU. Przepisy te dotyczą zarówno środków uwolnionych w okresie ośmiu lat po okresie kwalifikowalności, jak i środków po tym okresie. Analogiczny mechanizm przewidziano dla środków pochodzących z rozliczonych instrumentów finansowych perspektywy finansowej 2007-2013.

5. Stosowanie nowych przepisów i termin wejścia w życie

Nowe przepisy znajdą zastosowanie do poręczeń i gwarancji udzielanych przez BGK w związku z realizacją programów rządowych od 1.7.2018 r. Natomiast w przypadku poręczeń i gwarancji udzielonych przez BGK w związku z realizacją programów rządowych przed 1.1.2018 r. oraz udzielonych od 1.1.2018 r. do 30.6.2018 r. zastosowanie znajdą przepisy dotychczasowe. Ustawa wejdzie w życie 1.1.2018 r.