W myśl ustawy o Policji ekwiwalent pieniężny za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego oraz za każde rozpoczęte 8 godzin niewykorzystanego czasu wolnego ustala się w wysokości 1/30 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym. Wynika to z art. 115 a ustawy z 6.4.1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 355 ze zm.).

Analogicznie została uregulowana kwestia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop przyznawanego funkcjonariuszom Straży Granicznej oraz funkcjonariuszom Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Z kolei ustawa z 16.3.2001 r. o Biurze Ochrony Rządu (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 170 ze zm.) funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby w BOR przyznaje prawo do ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy niewykorzystany w roku zwolnienia ze służby oraz za urlopy zaległe, jednak nie reguluje zasad jego przyznawania. W przypadku funkcjonariuszy BOR ekwiwalent przyznaje się na zasadach takich, jak przewiduje to ustawa o Policji.

W odmienny sposób naliczany jest ekwiwalent wobec funkcjonariuszy innych służb mundurowych. W stosunku do funkcjonariuszy Agencji Wywiadu mają zastosowanie przepisy rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 22.7.2011 r. w sprawie urlopów funkcjonariuszy Agencji Wywiadu (Dz.U. z 2011 r. Nr 159, poz. 950), zgodnie z którym ekwiwalent pieniężny za każdy niewykorzystany dzień urlopu wypoczynkowego wynosi 1/22 uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami do uposażenia o charakterze stałym, należnego funkcjonariuszowi w dniu zwolnienia ze służby, za każdy niewykorzystany dzień urlopu wypoczynkowego. Analogiczne do powyższej zasady w kwestii ekwiwalentu obowiązują także wobec funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego. Prawo do ekwiwalentu w takiej samej wysokości przysługuje również żołnierzom zawodowym. Z kolei na podstawie ustawy z 9.4.2010 r. o Służbie Więziennej (Dz.U. z 2014 r. poz. 173) ekwiwalent pieniężny za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego oraz za każde rozpoczęte 8 godzin niewykorzystanego czasu wolnego od służby ustala się w wysokości 1/21 miesięcznego uposażenia zasadniczego, wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku.

Co kwestionują autorzy skargi?

Autorzy wniosku do Trybunału Konstytucyjnego powołali się na art. 64 ust. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym własność, inne prawa majątkowe oraz prawo do dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. Prawo funkcjonariusza do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop jest prawem majątkowym, co podkreślił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 23.2.2010 r.

W stosunku do funkcjonariuszy Policji (a także Straży Granicznej, CBA oraz BOR) ustawodawca zastosował czynnik w wysokości 1/30. Liczba 30 odnosi się jak można sądzić do liczby dni w miesiącu. Zdaniem związku zawodowego policjantów nie ma to uzasadnienia, ponieważ nie prowadzi do kompensaty utraconych dni urlopu.

Metoda obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop zawarta w ustawie o Policji jest mniej korzystna, niż metoda, w której czynnikiem jest liczba 1/22 lub 1/21. Oczywiste jest, że 1/30 uposażenia zasadniczego z dodatkami stałymi jest kwotą niższą od 1/22 tego uposażenia. W konsekwencji za każdy dzień niewykorzystanego urlopu funkcjonariusz Policji otrzyma odpowiednio mniejszy ekwiwalent niż otrzymujący takie samo uposażenie zasadnicze funkcjonariusz Służby Więziennej, czy żołnierz zawodowy. Z tych względów, w ocenie związku zawodowego policjantów, poszczególne rodzaje służb mundurowych są traktowane w nierówny sposób, co jest sprzeczne z konstytucyjną zasadą równości.

Celem wskazanego wyżej art. 115a ustawy o Policji, podobnie jak analogicznych przepisów dotyczących innych służb mundurowych jest kompensacja straty poniesionej przez funkcjonariusza w wyniku niepełnego wykorzystania płatnego urlopu. Rekompensata pieniężna jest wypłacana dopiero po zakończeniu służby (w przypadku zwolnienia funkcjonariusza ze służby albo jego śmierci). Kwestią podstawową jest w przypadku każdej ze służb mundurowych pozostawanie w tej służbie. Dlatego, zdaniem autorów wniosku do Trybunału, nie można uznać, że warunki i specyfika służby w Policji (a także funkcjonariuszy Straży Granicznej, CBA oraz BOR) są na tyle odmienne w stosunku do pozostałych funkcjonariuszy (Straży Więziennej, Agencji Wywiadu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz żołnierzy zawodowych), aby stanowiło to uzasadnienie dla zastosowania wobec nich mniej korzystnego czynnika przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Zdaniem autorów wniosku do Trybunału warunki służby nie powinny wpływać na zróżnicowanie przepisów dotyczących ekwiwalentu. Wszyscy funkcjonariusze w razie zwolnienia ze służby znajdują się w identycznej sytuacji.

Czy obecne przepisy naruszają prawo policjantów do wypoczynku?

Artykuł 66 ust. 2 konstytucji ustanawia prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów, a także nakazuje ustalenie maksymalnych norm czasu pracy. W ocenie związku zawodowego policjantów zastosowanie w art. 115a ustawy o Policji czynnika 1/30 ogranicza prawo funkcjonariusza do wypoczynku. W obecnym stanie prawnym funkcjonariusze Policji za każdy dzień niewykorzystanego urlopu otrzymują około 73 % dziennego uposażenia. Oznacza to, że pośrednio zostaje zmniejszony czas wypoczynku funkcjonariusza, a przez to prawo do urlopu – twierdzą autorzy wniosku do Trybunału Konstytucyjnego.