Nowe rozporządzenie zostało wydane ze względu na konieczność dostosowania zasad rachunkowości do przepisów dotyczących ustroju JST wprowadzonych ustawą z 25.6.2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1045 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z 23.7.2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym tzw. eIDAS, a także ze względu na konieczność zmian w zakresie wskazywanym przez jednostki stosujące przepisy w praktyce oraz przez NIK. Rozporządzenie wydano na podstawie art. 40 ust. 4 pkt 1 lit. a ustawy z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077 ze zm.; dalej: FinPubU).

Rozporządzenie zastąpiło rozporządzenie Ministra Finansów z 5.7.2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 760 ze zm.; dalej: SzczegZasRachR17).

Jednostka nadrzędna

W § 2 SzczegZasRachR zawarto m.in. definicję jednostki nadrzędnej, przez którą należy rozumieć jednostkę, której organ nadzoruje jednostki lub któremu jednostki podlegają. Definicję tę wprowadzono w związku ze zmianami w § 27 i § 34 SzczegZasRachR mającymi na celu uporządkowanie kwestii dotyczących sporządzania i przekazywania sprawozdań finansowych (jednostkowych i łącznych).

Powierzanie prowadzenia rachunkowości placówki innej placówce

W § 10 SzczegZasRachR usunięto przepis dotyczący powierzenia prowadzenia rachunkowości placówki innej placówce. W brzmieniu z SzczegZasRachR17 § 10 był niezgodny z przepisem art. 53 ust. 3 FinPubU, który stanowi o możliwości powierzenia w drodze zarządzenia określonych obowiązków w zakresie gospodarki finansowej jednostki podległej temu ministrowi, mającej siedzibę poza granicami RP, kierownikowi innej jednostki podległej temu ministrowi.

Uzupełnianie planu kont o wybrane konta

Brzmienie § 20 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 4 SzczegZasRachR uwzględnia postulaty wysuwane w związku ze stosowaniem § 15 SzczegZasRachR17. Zmiana służy doprecyzowaniu, że plan kont dla budżetu JST i plan kont dla budżetu państwa może być uzupełniony o wybrane konta niezbędne do ewidencji operacji budżetu JST oraz budżetu państwa z planu kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych. Możliwe będzie dodawanie wybranych kont z załącznika nr 3 do SzczegZasRachR „Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych” do kont wymienionych w załącznikach nr 1 i 2 do SzczegZasRachR. Jednocześnie nieprawidłowym będzie łączenie planów kont wymienionych w załączniku nr 2 i w załączniku nr 3 do SzczegZasRachR17 w jeden plan kont.

Ewidencja prowadzona na kontach pozabilansowych

Przepis § 20 ust. 3 SzczegZasRachR uwzględnia, że coraz więcej jednostek budżetowych prowadzi księgi rachunkowe w zaawansowanym systemie informatycznym opartym na platformie SAP, w którym dane przypisane do kont pozabilansowych są ewidencjonowane w pomocniczym module finansowym, pochodzą z zarejestrowanych w systemie dowodów księgowych i nie wymagają stosowania symboli kont. W związku z tym nie jest zasadne powielanie informacji w innej formie. Przepis § 20 ust. 3 SzczegZasRachR przesądza, że ewidencja prowadzona na kontach pozabilansowych może być prowadzona w inny sposób, niż określony w załączniku nr 3 do SzczegZasRachR, ustalony przez jednostkę, pod warunkiem, że zapewni wykonanie obowiązków sprawozdawczych wynikających z odrębnych przepisów.

Rozszerzenie zakresu sprawozdania finansowego jednostek o informację dodatkową

Zakres informacji zawartych w informacji dodatkowej został określony w załączniku nr 12 do SzczegZasRachR. Wprowadzenie do sprawozdania finansowego informacji dodatkowej umożliwi jednostkom objętym SzczegZasRachR ujawnianie w sposób usystematyzowany informacji na temat zdarzeń, które zachodziły w jednostce w danym roku. Część z nich była wykazywana jako informacje uzupełniające albo objaśnienia dołączane do poszczególnych elementów sprawozdania finansowego.

Łączne sprawozdanie państwowej jednostki budżetowej

Zgodnie z § 27 SzczegZasRachR łączne sprawozdanie państwowej jednostki budżetowej, jako jednostki nadrzędnej, składać się będzie ze sprawozdania finansowego jednostki obejmującego całość majątku i operacji księgowych podlegających ewidencji w jednostce budżetowej oraz sprawozdań finansowych jednostek przekazujących sprawozdania jednostce sporządzającej łączne sprawozdanie – po odpowiednim wyłączeniu wzajemnych rozliczeń dokonywanych między tymi jednostkami.

Sprawozdanie finansowe JST

W § 27 SzczegZasRachR rozszerzono zakres sprawozdania finansowego JST o informację dodatkową, obejmującą dane wynikające z informacji dodatkowych samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, zawierającą informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 12 do SzczegZasRachR. W przepisie tym nie zawarto, jak to miało miejsce w SzczegZasRachR17, regulacji dotyczących danych wykazywanych w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego JST.

Wspólna obsługa JST

W związku z możliwością korzystania przez JST ze wspólnej obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej oraz związanymi z tym zmianami, w art. 53 ust. 5 FinPubU wskazano, że kierownik jednostki obsługującej jest odpowiedzialny za gospodarkę finansową oraz rachunkowość i sprawozdawczość jednostki obsługiwanej, zaś § 33 ust. 6 SzczegZasRachR stanowi, że sprawozdanie finansowe jednostki obsługiwanej podpisuje kierownik jednostki obsługującej – w zakresie obowiązków powierzonych uchwałą albo porozumieniem, o których mowa w przepisach ustrojowych – oraz główny księgowy tej jednostki. Kierownik ten będzie również odpowiedzialny za przekazanie tego sprawozdania do zarządu JST.

Zmiany w zakresie przekazywania sprawozdań

Przepis § 34 SzczegZasRachR wprowadza istotne zmiany w zakresie przekazywania sprawozdań. W przepisie tym:

1) uporządkowano kwestię dotyczącą terminów przekazywania ww. sprawozdań – wskazano, że kierownicy jednostek, w tym jednostek obsługujących, przekazują sprawozdania finansowe odpowiednio jednostkom nadrzędnym albo zarządom jednostek samorządu terytorialnego w terminie do dnia 31 marca roku następnego;

2) doprecyzowano, że jednostki których sprawozdanie finansowe nie jest włączane do łącznego sprawozdania finansowego jednostki nadrzędnej, będą przekazywać swoje sprawozdanie bezpośrednio do Ministerstwa Finansów w terminie do 30 kwietnia roku następnego;

3) jako główną formę przekazywania sprawozdań wskazano formę elektroniczną (z wykorzystaniem Informatycznego Systemu Obsługi Budżetu Państwa);

4) przesądzono, że w przypadku braku możliwości terminowego przekazania sprawozdań w sposób określony w § 34 ust. 3, 4 i 7 SzczegZasRachR, spowodowany nieprawidłowym działaniem systemu informatycznego, sprawozdania te przekazuje się najpóźniej pierwszego dnia roboczego następującego po dniu usunięcia awarii;

5) nałożono obowiązek elektronicznego przepływu sprawozdań finansowych pomiędzy zarządami JST a regionalnymi izbami obrachunkowymi (RIO); Minister Finansów wskaże w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) aplikację do przekazywania tych sprawozdań;

6) nałożono obowiązek publikacji sprawozdań finansowych jednostek i placówek oraz łącznego sprawozdania finansowego państwowych jednostek budżetowych – jako jednostek nadrzędnych, w BIP jednostek je sporządzających, w terminie do dnia 10 maja roku następnego; obowiązek ten dotyczyć będzie również bilansu budżetu państwa.