Pensje części nauczycieli nadal w dół

Zacznijmy od początku, czyli dlaczego taki galimatias

Od 1.1.2022 r. zniesiono możliwość odliczania składki zdrowotnej od zaliczki na podatek dochodowy. Zaliczka byłaby zatem większa. Z tego powodu ustawodawca zmienił na korzyść skalę podatkową i wprowadził o wiele wyższą, bo wynoszącą 30 tys. zł kwotę wolną od podatku. Każdy nauczyciel, który złoży do pracodawcy PIT-2, powinien mieć zmniejszoną zaliczkę o 425 zł miesięcznie (do ubiegłego roku było to 43,76 zł). W rezultacie najmniej zarabiający otrzymują obecnie więcej „na rękę”, choć różnica w pewnym momencie się zaciera, aż do chwili, gdy kwota wolna przestaje rekompensować możliwość odliczania składki zdrowotnej. Aby zapobiec obniżce pensji rząd wprowadził więc tzw. ulgę dla klasy średniej dla osób, których przychód mieści się w przedziale między 5701 zł i 11 141 zł.

Te wszystkie nowe rozwiązania, mimo swej skomplikowanej formuły, spotkałyby się z ostatecznym przyjęciem przez podatników i pracodawców, gdyby pracownik był zatrudniony w jednym zakładzie pracy, w którym złożył PIT-2 i miał jedną wypłatę. W jednostkach oświatowych jednak tak nie jest. Po pierwsze, u nauczycieli występują co najmniej dwa terminy wypłat: wypłata głównej pensji na 1. dnia każdego miesiąca oraz z końcem miesiąca rozliczenie godzin ponadwymiarowych i doraźnych zastępstw. Ponadto wypłacane są jeszcze trzynastki, nagrody jubileuszowe oraz szereg innych składników. Po drugie, niejednokrotnie pedagodzy zatrudnieni są w wielu jednostkach, a PIT-2 można złożyć wyłącznie w jednej z nich. Zastosowanie mechanizmów wprowadzonych przez Polski Ład jest zatem ryzykowne, bo wystarczy nie zmieścić się w widełkach uprawniających do zastosowania ulgi dla klasy średniej i w rocznym rozliczeniu PIT, a okaże się, że powstanie niedopłata podatku. Z tego powodu część nauczycieli złożyła wniosek o niestosowanie ulgi dla klasy średniej, co spowodowało niższe wypłaty.

Po larum podniesionym na początku stycznia 2022 r. Ministerstwo Finansów powołało do życia rozporządzenie z 7.1.2022 r. w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 28) nakazujące kompensowanie naliczonej zaliczki na podatek dochodowy w stosunku do ubiegłorocznej, a od 1 lutego przeniosło jego treść na grunt PDOFizU. Regułę tę nazwano przedłużonym terminem pobrania zaliczek na PIT. Na pytania podatników i pracodawców co w przypadku niedopłat podatku – resort finansów nie widzi rozwiązania, wyjaśniając jedynie, że jest to forma nieoprocentowanej pożyczki od rządu. Wiele szkół zatem zaniechało obowiązku wyrównań w styczniu i pozostało przy dotychczasowych rozwiązaniach realizując pensje w lutym. W efekcie w dalszym ciągu część nauczycieli otrzymuje niższe wynagrodzenia netto w stosunku do ubiegłego roku. Ci nauczyciele, którzy wycofali PIT-2 z obawy przed niedopłatą, otrzymują wręcz jeszcze niższe pensje, niż w styczniu.

Brak PIT-2 w każdym przypadku oznacza mniejsze wynagrodzenie

W 2022 r. wokół oświadczenia PIT-2 narosło wiele wątpliwości, choć reguły ich składania się nie zmieniły. Wzrosła jedynie kwota wolna od podatku. Należy zacząć od tego, że oświadczenie PIT-2 uprawnia pracodawcę do zastosowania wspomnianej ulgi zmniejszającej miesięczną zaliczkę na podatek dochodowy. Jeśli pracownik takiego oświadczenia nie złoży, płatnik nie powinien ulgi naliczać. Oświadczenie składa się jednorazowo i składa się je powtórnie tylko wtedy, gdy nastąpi zmiana stanu faktycznego. Kto nie ma prawa do zastosowania ulgi, a zatem złożenia PIT-2? Są to osoby, które:

Porównanie rozliczenia pensji nauczycielskiej przy zastosowaniu różnych wariantów zawiera poniższa tabela:

Kto nie powinien stracić na Polskim Ładzie?

W związku ze zmianą skali podatkowej, zgodnie z którą wyższy 32-procentowy podatek dochodowy będzie opłacany po przekroczeniu 120 tys. zł dochodu rocznie, przyjęto, że przychody podatnika mieszczące się do 12 800 zł miesięcznie powinny korzystać z mechanizmu kompensowania zaliczki. Jeśli więc roczny przychód nauczyciela w 2022 r. nie przekroczy 153 600 zł, zaproponowane przez MF rozwiązania, pominąwszy rozwiązanie odroczenie płatności zaliczki, można śmiało stosować. Ostateczną decyzję co do formy opodatkowania podejmuje jednak pracownik.