Jeszcze do niedawna w zakresie zbiórek publicznych obowiązywała ustawa z 15.3.1933 r. Obecna, uchwalona 14.3.2014 r. Ustawa o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych (Dz.U. z 2014 r., poz. 498) weszła w życie 18 lipca.

Wprowadziła ona rewolucyjne zmiany w zakresie prowadzenia zbiórek publicznych. Co ważne, ustawa wprowadza definicję zbiórki publicznej i będzie nią objęte zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze, w miejscu publicznym. Chodzi o to, że w przypadku zbierania tego typu datków nie zostaje po nich żaden ślad, także dla organów skarbowych. Poza zakresem regulacji znajduje się przyjmowanie wpłat na konto – tutaj przepływy są rejestrowane w systemach bankowych.

Najważniejszą ze zmian jest jednak zniesienie obowiązku uzyskania zezwolenia na prowadzenie zbiórki publicznej. Zastąpiło je zgłoszenie, składane ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych na specjalnym elektronicznym formularzu.

Po prawidłowym zgłoszeniu ogłoszenie o zbiórce publicznej zostanie opublikowane na specjalnym portalu www.zbiorki.gov.pl (portal już funkcjonuje i można na nim znaleźć informacje o najnowszych zbiórkach oraz czasie, jaki pozostał do złożenia obowiązkowego sprawozdania).
Zbiórka nie zostanie opublikowana na portalu w ściśle określonych przypadkach, wymienionych w art. 15 nowej ustawy. Za każdym razem będzie się to działo w trybie decyzji administracyjnej. Ponieważ decyzję w pierwszej instancji wydaje minister, nie przysługuje od niej odwołanie, ale wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy od której będzie przysługiwało odwołanie w normalnym trybie art. 127 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego).
Nowa ustawa, co zrozumiałe, jest ściśle związana z innym aktem prawnym, czyli ustawą z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 ze zm., dalej: DziałPożPublU). Do prowadzenia zbiórek publicznych są bowiem, uprawnione podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 2 i art. 3 ust. 3 DziałPożPublU. Dodatkowo, trzy osoby fizyczne będą mogły zawiązać komitet społeczny w celu przeprowadzenia zbiórki publicznej – taka instytucja nie występuje w DziałPożPublU.

Warto w tym miejscu napisać jeszcze o obowiązkach sprawozdawczych, nałożonych przez ustawę na organizatorów zbiórek publicznych. Są to dwa zasadnicze terminy, jak stanowi art. 16 nowej ustawy:

1) rozliczenie przeprowadzonej zbiórki z podaniem wysokości i rodzaju zebranych ofiar (gotówki i darów rzeczowych) – w ciągu 30 dni od zakończenia zbiórki,

2) rozliczenie sposobu rozdysponowania zebranych ofiar (gotówki i darów rzeczowych) – w ciągu 3 miesięcy od zakończenia roku obrotowego dla organizacji lub w ciągu roku od zakończenia zbiórki dla komitetów społecznych, sprawozdanie to należy składać do momentu rozdysponowania zebranych ofiar.