Oskładkowanie wszystkich umów zlecenia
Główną częścią proponowanych zmian jest obciążenie składkami na ubezpieczenia społeczne wszystkich umów zlecenia. Dziś zleceniobiorca, jeśli posiada tytuły do ubezpieczenia z kilku umów zlecenia, może wybrać umowę, którą będą obciążały składki. Prowadzi to do praktyki zawierania wielu umów zlecenia z jedną osobą, przy czym jedna, z niską kwotą wynagrodzenia, wskazywana jest jako podstawa oskładkowania.
Nowela przewiduje zatem zrównanie wykonywania umowy zlecenia z innymi tytułami, których posiadanie powoduje sumowanie podstaw wymiaru składek do kwoty co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Co istotne sumować się mają nie tylko umowy zawarte u jednego płatnika, ale wszystkie umowy zlecenia danego zleceniobiorcy. Sumowaniu aż do osiągnięcia limitu podlegać będą podstawy oskładkowania nie tylko w ramach umowy zlecenia, ale również innych, obowiązkowych, tytułów do ubezpieczenia.
Problematycznym będzie zatem ustalenie przez płatnika składek, czy zleceniobiorca limit minimalnego wynagrodzenia przekroczył. Projekt przewiduje jednak możliwość kontroli zleceniobiorców – ubezpieczony będzie zobowiązany zawiadomić wszystkich płatników składek o wysokości podstawy wymiaru składek u poszczególnych płatników. Za skutki błędnego zawiadomienia powodującego nieopłacenie należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe odpowiada będzie ubezpieczony, nie zaś płatnik.
Nie jest to optymalne rozwiązanie – raczej należałoby wprowadzić obowiązek oświadczania przez ubezpieczonego, że limit oskładkowania już przekroczył u innego zleceniodawcy, co zwalniałoby płatnika z obowiązku pobrania składek.
W przypadku wątpliwości ZUS, na wniosek płatnika składek, będzie badał prawidłowość wykazanych przez tego płatnika składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych zleceniobiorców. Projekt nie przewiduje niestety, w jakim trybie będzie ta kontrola przebiegała = optymalnym byłoby udostępnienie płatnikom przez ZUS takiej funkcjonalności elektronicznie, w trybie online.
Podstawa oskładkowania umów zleceń będzie zatem kumulowana w przypadku uzyskiwania z nich podstawy wymiaru składek niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Oskładkowanie członków rad nadzorczych
Uszczelnianie sytemu obejmie też przedsiębiorców. W tym przypadku przedsiębiorca będzie podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu z tytułu działalności gospodarczej, jeśli z tytułu umowy zlecenia czy pracy nakładczej nie osiągnie podstawy opodatkowania odpowiadającej podstawie opodatkowania dla prowadzących pozarolniczą działalność.
Uszczelnienie dotyczy też początkujących przedsiębiorców na preferencyjnym ZUSie – będą musieli oni opłacać zarówno preferencyjne składki ZUS, jak i składki od zlecenia czy pracy nakładczej.
Podobne zasady będą dotyczyły przedsiębiorców posiadających inne tytuły ubezpieczenia, z tym, że w takich przypadkach limitem będzie nie podstawa oskładkowania dla przedsiębiorców, ale kwota minimalnego wynagrodzenia.
Oskładkowanie członków rad nadzorczych
O ile dwie opisane wyżej zmiany jedynie korygują zakres oskładkowania, to projektowane objęcie obowiązkowymi ubezpieczeniami członków rad nadzorczych tworzy całkiem nowy tytuł ubezpieczenia. Oskładkowaniu będą zatem podlegać również osoby będące członkami rad nadzorczych wynagradzanymi z tytułu pełnienia tej funkcji, nawet wówczas, gdy są objęci innymi tytułami do ubezpieczenia.
Rewizja umów o zamówienia publiczne
W toku debaty podnoszono problemy, jakie spotkają wykonawców zamówień publicznych bazujących na preferencyjnym oskładkowaniu zleceń i ich zbiegów. Projektodawca postanowił zatem umożliwić im rozwiązanie umów za wypowiedzeniem, o ile do 1 marca 2016 r. nie zostanie zawarte porozumienie w sprawie odpowiedniej zmiany wynagrodzenia za zamówienie publiczne. Szczególną uwagę na tę regulację winna zwrócić branża ochrony i usług porządkowych.
Abolicja dla rolników
Analiza danych Narodowego Funduszu Zdrowia ujawniła grupę rolników (rozumianych jako ubezpieczonych w KRUS) podlegających nie tylko społecznemu ubezpieczeniu rolniczemu, ale i w systemie powszechnym. Projektodawca zaproponował dla tej grupy dwutorową abolicję – raz, że rolnicy i domownicy będą mogli korzystać z ubezpieczenia KRUS, choć będą jednocześnie oskładkowani w systemie powszechnym o ile osiągać będą przychód miesięczny nie większy niż połowa kwoty minimalnego wynagrodzenia. Dotyczyło to będzie zarówno tytułu umowy zlecenia, jak i członkostwa w radach nadzorczych.
Po wtóre zaś powyższe zasady znajdą zastosowanie wstecz (oczywiście tylko w odniesieniu do zleceń) – w praktyce więc rolnicy i domownicy, którzy przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy objęci byli podwójnym ubezpieczeniem – w KRUS i w ZUS (z tytułu zlecenia) będą mogli pozostać w KRUS. Ci, których wyłączono już z KRUS będą mogli wnioskować o powrót do systemu rolniczego w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej.
Źródło: www.sejm.gov.pl, druki sejmowe nr 2242, 2801
