Odszkodowania za wypadek w związku ze służbą i chorobę związaną ze szczególnymi warunkami lub właściwościami służby dla mundurowych

23 kwietnia br. Prezydent podpisał ustawę z 4.4.2014 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadku lub choroby pozostających w związku ze służbą. Prace nad ustawą trwały od czerwca ubiegłego roku, a celem regulacji było unormowanie kwestii dotyczących świadczeń odszkodowawczych przysługujących funkcjonariuszom:

w razie wypadku i choroby pozostającej w związku ze szczególnymi warunkami lub właściwościami służby, odpowiadających współczesnej specyfice zadań oraz obecnie występującym zagrożeniom zdrowia i życia funkcjonariuszy służb mundurowych.

Nowa ustawa zastąpi dotychczas obowiązującą ustawę z 16.12.1972 r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji (Dz.U. Nr 53, poz. 345, ze zm.), którą stosowano odpowiednio do pozostałych mundurowych.

Świadczenia odszkodowawcze

Do świadczeń odszkodowawczych – wzorem dotychczasowych rozwiązań – nowa ustawa zalicza:

Doprecyzowanie kwestii budzących wątpliwości

W związku rozwojem wiedzy medycznej oraz dotychczasowymi zmianami prawnymi, w ustawie doprecyzowano niektóre kwestie budzące wątpliwości (np. unormowano pojęcie choroby pozostającej w związku ze szczególnymi warunkami lub właściwościami służby), rozszerzono obecnie stosowane definicje (np. wypadku związanego ze służbą), dodano nowe (np. uszczerbku na zdrowiu).

Dotychczasowa definicja wypadku związanego ze służbą nie określała następstwa w postaci rozstroju zdrowia funkcjonariusza, obecna regulacja rozszerza tę definicję o konieczność wystąpienia urazu. W przeciwieństwie do obecnej regulacji, nowa ustawa definiuje uszczerbek na zdrowiu (stały i długotrwały) oraz rozszerza katalog sytuacji, w których funkcjonariusz zostanie pozbawiony świadczeń odszkodowawczych na okoliczności, w których przyczynił się on do wypadku będąc w stanie po spożyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych substancji o podobnym działaniu (dotychczas regulacja ograniczała się do wypadków, których wyłączną przyczyną było zachowanie się funkcjonariusza spowodowane nadużyciem alkoholu). W przypadku podejrzenia o spożycie wymienionych używek, funkcjonariusz jest zobowiązany poddać się odpowiednim badaniom w celu wyeliminowania podejrzenia, a w razie odmowy poddania się badaniom – odszkodowanie nie będzie przysługiwało. Nowa ustawa przewiduje jednak wyjątek – wzorem zasad obowiązujących w powszechnym systemie ubezpieczenia – odszkodowanie zostanie wypłacone uprawnionym członkom rodziny poszkodowanego, gdy w powyższych okolicznościach doszło do wypadku śmiertelnego.

Nowe zasady ustalania wysokości odszkodowań

W porównaniu do dotychczasowych rozwiązań, zmianie uległy również zasady ustalania wysokości odszkodowań. Do tej pory wysokość odszkodowania była ustalana w relacji do uposażenia poszkodowanego funkcjonariusza (różna wysokość uposażeń skutkowała różną wysokością odszkodowań). Obecnie dla każdego poszkodowanego przyjmuje się identyczną podstawę wymiaru odszkodowania – przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Monitorze Polskim przez Prezesa GUS, stosowane poczynając od drugiego kwartału każdego roku, przez jeden rok. Odszkodowanie ustala się procentowo, za każdy procent uszczerbku na zdrowiu w wysokości 20% wspomnianej podstawy. Odszkodowanie może być zwiększone na zasadach określonych w ustawie, np. w przypadku gdy funkcjonariusz został uznany za:

W szczególnie uzasadnionych przypadkach odszkodowanie może podwyższyć Prezes Rady Ministrów lub minister właściwy do spraw wewnętrznych. Uprawniony organ może również przyznać odszkodowanie członkom rodziny funkcjonariusza niespełniającym warunków do renty rodzinnej.

Nowa ustawa określa rozwiązania dotyczące postępowania powypadkowego, wymieniając podstawowe obowiązki poszkodowanego, kierownika jednostki organizacyjnej, będącej miejscem pełnienia służby przez funkcjonariusza w dniu wypadku, lub ustalenia uszczerbku na zdrowiu doznanego wskutek choroby, a także zadania i skład komisji powypadkowej.

O uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego funkcjonariusza wskutek wypadku lub choroby albo o związku śmierci funkcjonariusza z wypadkiem lub chorobą orzekać będą komisje lekarskie podległe ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych albo komisje lekarskie Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Agencji Wywiadu. Natomiast prawo do jednorazowego odszkodowania i jego wysokość ustalana będzie w drodze decyzji wydawanej w terminie 30 dni od dnia wszczęcia postępowania. Od decyzji tej służy odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, na zasadach i w terminach określonych w przepisach ustawy z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101, 293 i 379). Odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych przysługuje także w razie niewydania decyzji w terminie 60 dni od dnia zgłoszenia wniosku o przyznanie świadczenia odszkodowawczego bądź powstania obowiązku wszczęcia postępowania z urzędu. Odwołanie można wnieść w każdym czasie po upływie tego terminu.

Akta postępowania

Nowością w porównaniu do dotychczasowych regulacji jest również obowiązek przechowywania akt postępowania przez kierownika jednostki organizacyjnej przez okres 20 lat od dnia wypadku.

Ustawa wchodzi w życie pierwszego dnia drugiego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia.

Źródło: