W kontekście podanej problematyki na uwagę zasługują regulacje GospNierU, która w art. 37 ust. 4 stwierdza, że zawarcie umów użytkowania, najmu lub dzierżawy na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub na czas nieoznaczony następuje w drodze przetargu. Wojewoda albo odpowiednia rada lub sejmik mogą wyrazić zgodę na odstąpienie od obowiązku przetargowego trybu zawarcia tych umów.

Natomiast w ust. 4a podano, że umowy użytkowania, najmu lub dzierżawy zawiera się w drodze bezprzetargowej:

1) na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub na czas nieoznaczony, jeżeli:

a) użytkownikiem, najemcą lub dzierżawcą nieruchomości jest organizacja pożytku publicznego,

b) użytkownikiem nieruchomości jest stowarzyszenie ogrodowe w rozumieniu RodzOgrDzU;

2) na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata, ale nieprzekraczający czasu trwania umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, jeżeli użytkownikiem, najemcą lub dzierżawcą nieruchomości jest partner prywatny lub spółka, o której mowa w art. 14 ust. 1 albo 1a PartPublPrywU, jeżeli oddanie w użytkowanie, najem albo dzierżawę stanowi wniesienie wkładu własnego podmiotu publicznego, a wybór partnera prywatnego nastąpił w trybie przewidzianym w art. 4 ust. 1 lub 2 tej ustawy.

W każdym bądź razie, z powyższych przepisów wynika, że zasadą jest zawieranie umów najmu/dzierżawy nieruchomości w trybie przetargowym, poza ww. ustawowymi wyjątkami. Natomiast w pozostałych przypadkach odstąpienie od przetargowego trybu zawarcia umowy dzierżawy wymaga zgody rady gminy, co wynika z ww. art. 37 ust. 4 GospNierU.

W kontekście podanej problematyki na szczególną uwagę zasługuje rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Dolnośląskiego z 6.5.2022 r. (Nr NK-N.4131.23.3.2022.MM3; https://edzienniki.duw.pl/actbymonths).

Orzecznictwo

W podanym orzeczeniu nadzorczym organ nadzoru powołał się m.in. na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 29.7.2019 r. (II SA/Gl 730/19), w którym wskazano, że uprawnienia rady wynikające z art. 37 ust. 4 zdanie drugie ww. ustawy, ograniczają się do wyrażenia zgody na odstąpienie od przetargowego trybu w konkretnym zindywidualizowanym przypadku wskazanym we wniosku organu wykonawczego. Każdorazowe odstąpienie od przetargu wymaga zgody rady wyrażonej w uchwale, a przedmiotem tej zgody musi być zidentyfikowana nieruchomość. Jednocześnie podkreślono, że zgody tej nie można wyrażać w sposób generalny, abstrakcyjny, na przyszłość i w stosunku do nieskonkretyzowanych przypadków. Oznacza to, że w sytuacji, gdy organ wykonawczy gminy zdecyduje o celowości odstąpienia od obowiązku zachowania przetargowego trybu zawierania umów, co leży w jego wyłącznej kompetencji, wówczas zobowiązany jest uzyskać zgodę rady (podobnie: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 9.7.2020 r., II SA/Kr 508/20).

Finalnie stwierdzono, że art. 37 ust. 4 GospNierU, ani żaden inny przepis prawa, nie upoważnia rady gminy do określenia generalnej zgody na przyszłość do zawierania przez organ wykonawczy gminy umów najmu albo dzierżawy nieruchomości w trybie bezprzetargowym w przypadkach określonych w uchwale o zasadach wynajmowania nieruchomości. Każdorazowe odstąpienie przez organ wykonawczy gminy od przetargowego trybu zawarcia umowy najmu wymaga uzyskania indywidualnej zgody rady gminy.

Podsumowując, stanowisko organu nadzoru jest prawnie uzasadnione. Rada gminy w ramach zasad gospodarowania nieruchomościami nie może wprowadzić generalnej zgody na przyszłość zawierania umów najmu/dzierżawy w trybie bezprzetargowym