Opis stanu faktycznego
Postępowanie dotyczyło odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej. Organ I instancji (burmistrz) orzekł o odpowiedzialności T.M. jako członka zarządu za zaległości podatkowe A Spółka z o.o. z siedzibą B. z tytułu podatku od nieruchomości. Zasadność wydania decyzji umotywował tym, że Spółka jako podatnik podatku od nieruchomości nie uregulowała należnego podatku. Ponadto uznano, że zaległość podatkowa powstała w czasie pełnienia przez skarżącego funkcji prezesa zarządu. Organ I instancji wykazał również, że postępowanie egzekucyjne prowadzone wobec Spółki nie doprowadziło do zaspokojenia wierzytelności, a tym samym okazało się bezskuteczne. W zakresie przesłanki wykluczającej odpowiedzialność osoby trzeciej, którą stanowi zgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości, organ stwierdził, że Spółka nie złożyła takowego wniosku. Odnośnie natomiast przesłanki, że zaniedbanie w tym zakresie nastąpiło bez winy osoby trzeciej, organ stwierdził, że skarżący nie wykazał braku winy w niezgłoszeniu takich wniosków we właściwym czasie. Ponadto nie wskazał majątku Spółki, z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie jej zaległości podatkowych w znacznej części.
W odwołaniu od powyższej decyzji wskazano, że skarżący sprzedał udziały i został odwołany z funkcji członka zarządu. W okresie kiedy piastował funkcję nie zaistniały przesłanki do ogłoszenia upadłości.
Decyzja SKO
Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją – po rozpoznaniu odwołania T.M. – utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. SKO wskazało, że w art. 116 OrdPU występuje odwrócenie ciężaru dowodu. Organ podatkowy, orzekając o odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe, jest bowiem zobowiązany wykazać okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową oraz bezskuteczność egzekucji wobec spółki. Natomiast ciężar wykazania którejkolwiek z okoliczności uwalniających od odpowiedzialności spoczywa na członku zarządu. SKO wyjaśniło, że termin płatności zobowiązań podatkowych, które przerodziły się w zaległość podatkową, przypadał na okres, kiedy skarżący pełnił funkcję członka zarządu. Bezspornym było również według SKO to, że egzekucja wobec okazała się bezskuteczna. Dlatego spełnione zostały obie pozytywne przesłanki warunkujące odpowiedzialność byłego członka zarządu za zaległości podatkowe spółki. Ponadto, nie wystąpiła żadna z przesłanek egzoneracyjnych.
Stanowisko WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zaskarżoną decyzję i zasądził od SKO na rzecz skarżącego zwrot kosztów postępowania. W wyniku przeprowadzenia kontroli zaskarżonej decyzji skarga zasługiwała bowiem na uwzględnienie.
WSA wskazał, że dla przypisania odpowiedzialności członkom zarządu za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością niezbędne jest wykazanie przesłanek tej odpowiedzialności z art. 116 OrdPU (w brzmieniu mającym zastosowanie w sprawie). Zgodnie z tym, za zaległości podatkowe spółki odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykazał, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo niedokonanie tych obowiązków nastąpiło bez jego winy, bądź nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Organ podatkowy zobowiązany jest wskazać okoliczności pełnienia obowiązków przez członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową spółki oraz, że egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Natomiast ciężar wykazania którejkolwiek z okoliczności uwalniających od odpowiedzialności (egzoneracyjnych) spoczywa na członku zarządu.
Odnosząc powyższe na grunt prowadzonego postępowania WSA wskazał, iż nie budzi wątpliwości, że w czasie, w którym powstała przedmiotowa zaległość, skarżący pełnił funkcję członka jednoosobowego zarządu. Organy podatkowe słusznie wykazały również zaistnienie drugiej z pozytywnych przesłanek odpowiedzialności, czyli bezskuteczność egzekucji wobec Spółki. Przyjmuje się, że bezskuteczność egzekucji rozumiana być musi jako brak rezultatu w skuteczności czynności egzekucyjnych. Bezskuteczność egzekucji ustala się na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. Nie musi zatem zostać wydane formalne postanowienie o umorzeniu. Natomiast co do przesłanek egzoneracyjnych, skarżący nie wskazał jakiegokolwiek mienia Spółki, z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie zaległości podatkowych w znacznej części. WSA wyjaśnił, że przepis pozwala uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli członek zarządu wskaże realny majątek, który nie był wcześniej objęty postępowaniem egzekucyjnym. Tylko realnie istniejące mienie, dokładnie zidentyfikowane i istniejące w momencie, w którym toczy się postępowanie dotyczące przeniesienia odpowiedzialności, wypełnia warunki ustawowe.
Przenosząc powyższe na grunt sprawy WSA uznał, że organy podatkowe nie przeprowadziły jakichkolwiek rozważań co do sytuacji finansowej Spółki. Oznacza to, że nie dokonały ustalenia tego, czy zaistniały przesłanki do ogłoszenia upadłości Spółki w okresie pełnienia przez skarżącego funkcji członka zarządu. Jeżeli bowiem w chwili gdy członek zarządu spółki przestał pełnić tę funkcję, istniały zaległości podatkowe spółki, lecz jej kondycja finansowa nie dawała podstaw do podjęcia odpowiednich działań, co uległo zmianie w czasie, kiedy nie pełnił on już tejże funkcji – spełniona jest przesłanka braku winy tego członka. Dla przeprowadzenia jednak takich rozważań niezbędne jest zgromadzenie stosownych dowodów, czego organ podatkowy nie zrobił.
