Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z 7.2.2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 312) do końca czerwca 2015 r. nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT z tytułu zakupu paliwa wykorzystywanego do napędu aut wymienionych w tym przepisie czyli:

  1. samochodów osobowych,
  2. innych niż samochody osobowe pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, w których liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:
    a) 1 – jeżeli dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 425 kg,
    b) 2 – jeżeli dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 493 kg,
    c) 3 lub więcej – jeżeli dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 500 kg.

Od 1 lipca br. ten zakaz przestał obowiązywać.

Ewidencja księgowa

W księgach rachunkowych VAT niepodlegający odliczeniu ujmowany jest jako koszt. Z tym, że w zależności od przyjętych zasad ujmowania materiałów może być on księgowany na koncie „Zużycie materiałów i energii” lub na koncie „Podatki i opłaty” w ramach układu rodzajowego kosztów:

  1. jeśli jednostka ujmuje materiały cenach nabycia (art. 28 ust. 11 pkt 1 RachunkU) tj. cenach zakupu powiększonych o koszty bezpośrednio związane z zakupem w szczególności podatek VAT niepodlegający odliczeniu, to koszt zużycia paliwa do auta po 1 lipca będzie ujmowany w całości na koncie „Zużycie materiałów, paliw i energii”. Będzie obejmował także połowę podatku VAT.
  2. jeśli z kolei jednostka stosuje do ujmowania materiałów ceny zakupu (art. 34 ust. 1 pkt 1 RachunkU), to wtedy VAT niepodlegający odliczeniu będzie ujmowany odrębnie od wartości netto paliwa czyli na koncie „Podatki i opłaty”.
Ważne
Należy podkreślić, że VAT niepodlegający odliczeniu stanowi koszt uzyskania przychodów co wynika z art. 23 ust 1 pkt. 43 lit a) ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) i art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a) ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U z 2014 r. poz. 851 ze zm.). Brak prawa do odliczenia podatku wynika z VATU a nie woli podatnika i to przesądza o możliwości zaliczenia kwot niepodlegających odliczeniu do kosztów uzyskania przychodów.

Przykład
W spółce Delta sp. z o.o. wykorzystywany jest samochód do działalność gospodarczej, ale mają prawo tym autem również jeździć pracownicy, u których pracodawca rozpoznanie z tego tytułu przychód z nieodpłatnych świadczeń. Mieszane wykorzystanie auta powoduje, że tylko 50% VAT będzie podlegało odliczeniu. Spółka ujmuje VAT niepodlegający odliczeniu na koncie „Podatki i opłaty”.

W lipcu 2015 w spółce zarejestrowano następujące faktury dotyczące tego auta:

  1. Koszty paliwa 500 zł +115 zł VAT;
  2. Koszty naprawy 400 zł + 92 zł VAT;
  3. Koszty płynów do spryskiwaczy 70 zł + 16,10 zł VAT;
  4. Koszty parkowania 150 zł + 34,50 zł VAT.

Ewidencja księgowa. Powyższe nakłady będą ujęte następująco przy założeniu, że spółka ujmuje VAT niepodlegający odliczeniu na koncie Podatki i opłaty:

1) Faktura za koszty paliwa 500 + 115 VAT

Wn konto Rozliczenie zakupu 615 zł

Ma konto Rozrachunki z dostawcami 615 zł

2) Rozliczenie faktury za paliwo

Wn konto Zużycie materiałów i energii 500 zł

Wn konto VAT naliczony 57,50 zł

Wn konto Podatki i opłaty 57,50 zł

Ma konto Rozliczenie zakupy 615 zł

3) Ujęcie kosztu w układzie kalkulacyjnym

Wn konto Koszty zarządu 557,50 zł

Ma konto Rozliczenie kosztów 557,50 zł

4) Faktura Koszty naprawy 400 zł + 92 zł VAT

Wn konto Rozliczenie zakupu 492 zł

Ma konto Rozrachunki z dostawcami 492 zł

5) Rozliczenie faktury za naprawy

Wn konto Usługi obce 400 zł

Wn konto Podatki i opłaty 46,00 zł

Wn konto VAT naliczony 46,00 zł

Ma konto Rozliczenie zakupu 492 zł

6) Ujęcie kosztu w układzie kalkulacyjnym

Wn konto Koszty zarządu 446 zł

Ma konto Rozliczenie kosztów 446 zł

7) Faktura za Koszty płynów do spryskiwaczy 70 zł +16,10 zł VAT

Wn konto Rozliczenie zakupu 86,10 zł

Ma konto rozrachunki z dostawcami 86,10 zł

8) Rozliczenie faktury za płyny

Wn konto Zużycie materiałów 70 zł

Wn konto Podatki i opłaty 8,05 zł

Wn konto VAT naliczony 8,05 zł

Ma konto Rozliczenie zakupu 86,10 zł

9) Ujęcie kosztu w układzie kalkulacyjnym

Wn konto Koszty zarządu 78,05 zł

Ma konto Rozliczenie kosztów 78,05 zł

10) Faktura za koszty parkowania 150 zł + 34,50 zł

Wn konto Rozliczenie zakupu 184,50 zł

Ma konto Rozrachunki z dostawcami 184,50 zł

11) Rozliczenie faktury za koszty parkowania

Wn konto Pozostałe koszty rodzajowe 150 zł

Wn konto Podatki i płaty 17,25 zł

Wn konto VAT naliczony 17,25 zł

Ma konto Rozliczenie zakupu 184,50 zł

12) Ujęcie kosztu w układzie kalkulacyjnym

Wn konto Koszty zarządu 167,25 zł

Ma konto Rozliczenie kosztów 167,25 zł.

Przykład

W spółce Gamma sp. z o.o. wykorzystywany jest samochód osobowy do działalność gospodarczej, ale nie została zgłoszona do urzędu skarbowego ewidencja przebiegu pojazdu dla celów VAT. To oznacza, że auto może być wykorzystywane także do innych celów niż wyłącznie działalność gospodarcza. Mieszane wykorzystanie auta powoduje, że tylko 50% VAT będzie podlegało odliczeniu. Spółka ujmuje VAT niepodlegający odliczeniu na koncie „Zużycie materiałów paliw i energii”.

W lipcu 2015 w spółce zarejestrowano następujące faktury dotyczące tego auta:

  1. Koszty paliwa 800 zł +184 zł VAT
  2. Inne koszty eksploatacji: drobne części zamienne, płyny do chłodnicy, spryskiwacze, wycieraczki 350 zł + 80,50 zł VAT

Ewidencja księgowa:

1) Faktura za koszty paliwa 800 zł +184 zł VAT

Wn konto Rozliczenie zakupu 984 zł

Ma konto Rozrachunki z dostawcami 984 zł

2) Rozliczenie faktury za paliwo

Wn konto Zużycie materiałów i energii 892 zł

Wn konto VAT naliczony 92 zł

Ma konto Rozliczenie zakupu 984 zł

3) Ujęcie kosztu w układzie kalkulacyjnym

Wn konto Koszty zarządu 892 zł

Ma konto Rozliczenie kosztów 892 zł

4) Faktura za koszty eksploatacji inne niż paliwo 350 zł + 80,50 zł VAT

Wn konto Rozliczenie zakupu 430,50 zł

Ma konto Rozrachunki z dostawcami 430,50 zł

5) Rozliczenie faktury za naprawy

Wn konto Zużycie materiałów 390,25 zł

Wn konto VAT naliczony 40,25 zł

Ma konto Rozliczenie zakupu 430,50 zł

6) Ujęcie kosztu w układzie kalkulacyjnym

Wn konto Koszty zarządu 390,25 zł

Ma konto Rozliczenie kosztów 390,25 zł.