Stan faktyczny

Nadleśnictwo Lasów Państwowych w K. (woj. małopolskie) złożyło do miejscowego sądu w sprawie zasiedzenia około 23 ha lasów, którymi gospodarowało od kilkudziesięciu lat. Lasy te należały wcześniej do rodziny P., która utraciła nieruchomości i sporny las w wyniku skazania właściciela majątku Adama P. za próbę nielegalnego przekroczenia granicy i wywóz ruchomości bez zezwolenia. Właściciel i jego żona spędzili w więzieniu około 8 lat, ale w 1967 r. zostali zrehabilitowani – SN prawomocnie uchylił wyrok skazujący i uniewinnił ich.

Jednak las został wcześniej przejęty przez państwo i zarządzany był przez Lasy Państwowe – Nadleśnictwo w K. Formalnej decyzji nacjonalizacyjnej nigdy nie wydano.

Próbę odzyskania majątku Adam P. przeprowadził na przełomie lat 1969-70. Proces ten utknął jednak w martwym punkcie, a po wielu latach okazało się, że jego akta zaginęły w niejasnych okolicznościach.

Gdy Lasy Państwowe wniosły o stwierdzenie zasiedzenia spornego lasu z dniem 1.1.1977 r., spadkobiercy rodziny P. wskazali przed sądem, że w istocie nadleśnictwo zawiadujące ich majątkiem wykonywało tylko funkcje administracyjne. Wszelkie obowiązki – plany urządzenia lasu i inne czynności miały wynikać wprost z przepisów administracyjnych, regulujących gospodarkę leśną.

Stanowisko sądów I i II instancji

Sądy I i II instancji uznały argumenty spadkobierców rodziny P. i oddaliły wniosek, ale SN uwzględnił skargę kasacyjną Prokuratorii Generalnej RP (reprezentującej w sprawie Skarb Państwa) i nakazał ponowne rozpatrzenie sprawy.

Stanowisko Sądu Najwyższego

Zdaniem SN fakt realizowania obowiązków publicznoprawnych, wynikających z ustawy o lasach i innych aktów prawnych nie oznacza, że Skarb Państwa – a w jego imieniu odpowiednie jednostki leśne – nie zachowywał się jak właściciel. Część obowiązków ustawowych dotyczy wyłącznie lasów państwowych. Tak jest np. w przypadku planu urządzenia lasu, który w pełnym zakresie sporządza się dla lasów będących własnością Skarbu Państwa, zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z 28.9.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2129 ze zm.; dalej: LasU). Tak plan był ustalany zgodnie z art. 18 LasU w przypadku spornego lasu.

Ważne
Sąd Najwyższy podkreślił, że władanie gruntem powinno być widoczne na zewnątrz, co wynika z utrwalonego już orzecznictwa. Skoro zaś nadleśnictwo zachowywało się tak jak by było reprezentantem Skarbu Państwa jako właściciela, to należy je uznać za posiadacza samoistnego. Gospodarka leśna i wykonywanie obowiązków wynikających z ustaw było prowadzone tak jakby sporny las był lasem państwowym. To wskazuje na posiadanie samoistne tej nieruchomości przez państwo, a zatem oddalenie wniosku bez dokładnego zbadania sprawy było przedwczesne.