Wewnętrzny spis treści:

  1. Definicja krajobrazu, reklamy, tablicy reklamowej
  2. Organy samorządowe województwa
  3. Opłata reklamowa

Celem nowej ustawy, której projekt przedłożył Prezydent RP, było zahamowania procesu degradacji polskiego krajobrazu poprzez stworzenie narzędzi umożliwiających bardziej skuteczną jego ochronę.
Ustawa wprowadza zmiany w dziesięciu ustawach, to jest w:

  • ustawie z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2014 r. poz. 1619 ze zm.),
  • ustawie z 20.5.1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2013 r. poz. 482 ze zm.),
  • ustawie z 21.3.1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 460),
  • ustawie z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 849 ze zm.),
  • ustawie z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.),
  • ustawie z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.),
  • ustawie z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2015 r. poz. 199 ze zm.),
  • ustawie z 23.7.2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2014 r. poz.1446 ze zm.),
  • ustawie z 16.4.2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2013 r. poz. 627 ze zm.),
  • ustawie z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach jego oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2013 r. poz. 1235 ze zm.).

1. Definicja krajobrazu, reklamy, tablicy reklamowej

W dotychczasowym stanie prawnym nie było definicji krajobra-zu. Brak ten uzupełnia nowa ustawa wprowadzając zmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w zakresie słownika ustawowego i określając krajobraz jako postrzeganą przez ludzi przestrzeń, zawierającą elementy przyrodnicze lub wytwory cywilizacji, ukształtowaną w wyniku działania czynników naturalnych lub działalności człowieka.

Przedmiotem wzmożonej ochrony jest krajobraz priorytetowy, czyli krajobraz szczególnie cenny dla społeczeństwa ze względu na swoje wartości przyrodnicze, kulturowe, histo-ryczne. Ponadto ustalone zostały definicje legalne reklamy, ta-blicy reklamowej, urządzenia reklamowego oraz szyldu, do których odsyłają przepisy innych ustaw.

Po wejściu w życie nowelizacji, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (akt określający politykę przestrzenną gminy) uwzględniać będzie uwarunkowania wynikające w szczególności z wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego, jak również rekomendacje i wnioski zawarte w audycie krajobrazowym.

Ważne
Narzędziem ochrony krajobrazu stanie się miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w którym obligatoryjnie określone zostaną zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, zasady kształtowania krajobrazu, a także zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków, w tym krajobrazów kulturowych oraz dóbr kultury współczesnej.

Ponadto wskazane zostaną granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, między innymi krajobrazów priorytetowych określonych w audycie krajobrazo-wym oraz w planach zagospodarowania przestrzennego woje-wództwa.

Rada gminy podejmie uchwałę ustalającej zasady i warunki sy-tuowania obiektów małej architektury, tablic.

Ważne
Znowelizowana ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewiduje możliwość podjęcia przez radę gminy uchwały ustalającej zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane. Rada gminy może nawet ustalić zakaz sytuowania ogrodzeń oraz tablic reklamowych i urządzeń reklamowych, z wyłączeniem szyldów.

Z kolei w odniesieniu do szyldów uchwała określić powinna za-sady i warunki ich sytuowania, gabaryty oraz liczbę szyldów, które mogą być umieszczone na danej nieruchomości. Organ sta-nowiący może zróżnicować regulacje w stosunku do wyspecyfi-kowanych w uchwale obszarów gminy. W odniesieniu do istnie-jących w dniu wejścia w życie uchwały obiektów małej architek-tury, ogrodzeń oraz tablic i urządzeń reklamowych uchwała określa warunki i termin ich dostosowania do zakazów, zasad i warunków w niej określonych nie krótszy niż 12 miesięcy od dnia wejścia jej w życie.

Zauważyć przy tym należy, że w uchwale mogą być wskazane rodzaje obiektów małej architektury, które nie wymagają działań dostosowawczych, a co więcej uchwała może przewidywać zwolnienie z obowiązku dostosowania określonych obszarów oraz rodzajów ogrodzeń do zakazów, zasad lub warunków określonych w uchwale.

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym szczegółowo reguluje tryb prac nad przedmiotową uchwałą (stanowiącą akt prawa miejscowego), który wymaga podania do publicznej wiadomości projektu uchwały, a także przeprowadzenia wielu uzgodnień i konsultacji.

W szczególności projekt uchwały musi zostać uzgodniony z wo-jewódzkim konserwatorem zabytków w zakresie kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu, z ministrem właściwym do spraw zdrowia w zakresie zagospodarowania obszarów ochrony uzdrowiskowej, ponadto wymagana jest opinia regionalnego dyrektora ochrony środowiska, właściwego organu Państwowej Straży Pożarnej oraz marszałka województwa.

Ważne
W przypadku niezgodnego z przepisami uchwały umieszczenia tablicy reklamowej lub urządzenia reklamowego wójt (burmistrz, prezydent miasta) wymierza w drodze decyzji karę pieniężną podmiotowi, który je umieścił. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie tego podmiotu karę pieniężną wymierza się odpowiednio właścicielowi, użytkownikowi wieczystemu lub posiadaczowi samoistnemu nieruchomości lub obiektu budowlanego, na których umieszczono tablicę lub urządzenie reklamowe.

Ustawa przewiduje dwa sposoby ustalania wysokości kary pie-niężnej. Pierwszy odnosi się do wielokrotności uchwalonej przez radę gminy stawki opłaty reklamowej. Drugi (w razie nieokreśle-nia stawki opłaty przez radę gminy) do wielokrotności maksy-malnej stawki opłaty reklamowej. Kara pieniężna stanowi dochód gminy.

2. Organy samorządowe województwa

Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu prze-strzennym nakłada nowe obowiązki na organy samorządu województwa, które polegają na sporządzaniu audytu krajobrazowego, nie rzadziej niż raz na 20 lat.

Ważne
Audyt krajobrazowy identyfikuje krajobrazy występujące na całym obszarze województwa, określa ich cechy charakterystyczne oraz dokonuje oceny ich wartości.

Podstawę powyższych działań stanowić ma klasyfikacja krajobrazów określona w drodze rozporządzenia przez Radę Ministrów. Jednym z zadań audytu jest waloryzacja krajobrazów na obszarze danego województwa. W rezultacie oceny ich wartości będzie można określić lokalizację krajobrazów priorytetowych.

Dodatkowo audyt wskazuje lokalizację i granice parków kulturowych, parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, obiektów znajdujących się na listach Światowego Dziedzictwa UNESCO oraz obszarów Sieci Rezerwatów Biosfery UNESCO.

Ponadto ustalić ma zagrożenia dla możliwości zachowania wartości krajobrazów priorytetowych oraz sformułować rekomendacje i wnioski dotyczące kształtowania i ochrony krajobrazów w szczególności poprzez wskazanie obszarów, które powinny zostać objęte formami ochrony przyrody wymienionymi w ustawie o ochronie przyrody (parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe).

Jednocześnie audyt ma wskazywać lokalne formy architektoniczne zabudowy w obrębie krajobrazów priorytetowych.

Ważne
Projekt audytu krajobrazowego sporządza zarząd województwa. Podjęcie uchwały przez sejmik województwa poprzedza złożona procedura wymagająca zasięgnięcia opinii o projekcie od wielu podmiotów (regionalnego dyrektora ochrony środowiska, dyrektorów parków narodowych i krajobrazowych położonych w granicach województwa, wojewódzkiego konserwatora zabytków, rad gmin położonych na terenie województwa), a także przeprowadzenia społecznych konsultacji.

W odniesieniu do zgłoszonego przed uchwaleniem audytu krajo-brazowego żądania gminy, której opinii zarząd województwa nie uwzględnił w projekcie audytu krajobrazowego, sejmik województwa rozstrzyga w formie uchwały i jest to rozstrzygnięcie wiążące. Uchwalając audyt krajobrazowy sejmik województwa rozstrzyga jednocześnie o sposobie rozpatrzenia uwag nieuwzględnionych przez zarząd województwa.

Audyty krajobrazowe powinny zostać uchwalone przez sejmiki poszczególnych województw w terminie 3 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli sejmik województwa nie podej-mie do tego czasu stosownej uchwały, wojewoda wezwie go do uchwalenia audytu krajobrazowego w wyznaczonym terminie, a w przypadku bezskutecznego upływu tego terminu audyt kra-jobrazowy opracuje i przyjmie w drodze zarządzenia zastępczego wojewoda.

3. Opłata reklamowa

Warto jeszcze zwrócić uwagę na zmiany dokonane w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. Polegają one na wprowadzeniu opłaty reklamowej jako nowej daniny publicznej o charakterze fakultatywnym. Uzupełniony słownik ustawy definiuje reklamę, tablicę reklamową, urządzenie reklamowe oraz szyld poprzez odpowiednie odesłanie do przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Ważne
Rada gminy może wprowadzić opłatę reklamową od umieszczonych tablic reklamowych lub urządzeń reklamowych. Opłata może być pobierana jedynie na obszarach, dla których obowiązują zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń.

Opłatę reklamową pobiera się od:

  1. właścicieli nieruchomości lub obiektów budowlanych, z wyłączeniem nieruchomości gruntowych oddanych w użytkowanie wieczyste,
  2. użytkowników wieczystych nieruchomości gruntowych,
  3. posiadaczy samoistnych nieruchomości lub obiektów budow-lanych,
  4. posiadaczy nieruchomości lub ich części albo obiektów bu-dowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:
    1. wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Nieru-chomości Rolnych lub z innego tytułu prawnego,
    2. jest bez tytułu prawnego

– jeżeli na tych nieruchomościach lub obiektach budowlanych znajdują się tablice reklamowe lub urządzenia reklamowe, niezależnie od tego czy na tablicy reklamowej lub urządzeniu reklamowym eksponowana jest reklama.

Jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany, na których zlokalizo-wana jest tablica reklamowa lub urządzenie reklamowe, jest przedmiotem współwłasności lub pozostaje w posiadaniu dwóch lub więcej osób, obowiązek w zakresie wniesienia opłaty rekla-mowej ciąży solidarnie odpowiednio na wszystkich współwłaści-cielach lub współposiadaczach.

Opłaty reklamowej nie pobiera się w przypadku gdy tablice re-klamowe lub urządzenia reklamowe:

  1. nie są widoczne z przestrzeni dostępnych publicznie;
  2. stanowią szyld, o ile jest on zgodny z zasadami i warunkami sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń;
  3. są realizacją obowiązku nałożonego przepisami prawa;
  4. służą wyłącznie do upowszechniania informacji:
    1. trwale upamiętniającej osoby, instytucje lub wydarzenia,
    2. o charakterze religijnym, związanym z działalnością kościołów lub innych związków wyznaniowych, jeżeli tablica reklamowa lub urządzenie reklamowe sytuowane są w granicach terenów użytkowanych jako miejsca kultu i działalności religijnej oraz cmentarzy.

Z uwagi na włączenie tablic oraz urządzeń reklamowych do kategorii budowli wymienionych w art. 3 pkt 3 ustawy – Prawo budowlane, podlegają one opodatkowaniu podat-kiem od nieruchomości. Aby zapobiec ich podwójnemu ob-ciążeniu daninami publicznymi wprowadzono regulację, zgodnie z którą kwotę zapłaconego podatku od nierucho-mości od tablicy lub urządzenia reklamowego zalicza się na poczet opłaty reklamowej należnej od tejże tablicy lub urządzenia reklamowego.

Opłata reklamowa składa się z części stałej i części zmiennej. Część stała ma zryczałtowaną wysokość niezależną od pola powierzchni tablicy lub urządzenia reklamowego służącego ekspozycji reklamy, a część zmienna zależy od wielkości pola powierzchni tablicy lub urządzenia reklamowego służących ekspozycji reklamy. Jeśli kształt urządzenia reklamowego uniemożliwia wyznaczenie pola powierzchni służącej ekspozycji reklamy, wysokość opłaty zależy od pola powierzchni bocznej prostopadłościanu opisanego na urządzeniu reklamowym.

Ważne
Rada gminy przy określaniu wysokości stawki opłaty reklamowej jest ogra-niczona limitem. Zgodnie z nim stawka części stałej opłaty reklamowej nie może przekroczyć 2,50 zł dziennie, stawka części zmiennej opłaty reklamowej nie może przekroczyć 0,20 zł od 1 m2 pola powierzchni tablicy reklamowej lub urządzenia reklamowego służących ekspozycji reklamy dziennie.

Ustawa wejdzie w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 11.9.2015 r.

Podstawa prawna:

  • art. 1–14 ustawy z 24.4.2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (Dz.U. z 2015 r. poz. 774).