Ocena zapisów w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego przy stosowania art. 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami – wyrok NSA

Zgodnie z jego brzmieniem starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, może ograniczyć, w drodze decyzji, sposób korzystania z nieruchomości przez udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzanie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody. Ograniczenie to następuje zgodnie z planem miejscowym, a w przypadku braku planu, zgodnie z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

W praktyce jego stosowania pojawiły się wątpliwości, czy teren, na którym jest położona nieruchomość objęta wnioskiem jest w całości przeznaczony na realizację celów publicznych, czy też zapis o dopuszczalności realizacji celu publicznego musi dotyczyć konkretnej nieruchomości. W planowaniu przestrzennym bowiem może się zdarzać, że w obszarze objętym jednym zapisem mogą występować enklawy lub też przemienność różnych zapisów.

W tym zakresie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18.12.2020, I OSK 2479/20, który stwierdził, że w art. 124 GospNierU w zdaniu drugim jednoznacznie wskazuje, że ograniczenie to następuje zgodnie z planem miejscowym, a w przypadku braku planu, zgodnie z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Niewątpliwie, z powołanego przepisu wynika, że aby plan miejscowy stwarzał podstawę do zastosowania omawianej instytucji musi on dopuszczać realizację celu publicznego i określać jej lokalizację. Organ rozstrzygający sprawę opartą o art. 124 ust. 1 GospNierU zobowiązany jest więc dokonać oceny rozwiązań przyjętych przez lokalnego prawodawcę. Co prawda, w orzecznictwie oraz w doktrynie wskazuje się na dopuszczalność wydawania decyzji wskazanych w art. 124 ust. 1 GospNierU na podstawie zapisów wprawdzie przewidujących infrastrukturę na określonym terenie, jednakże nie określających precyzyjnie ich przebiegu, podkreślając jednocześnie, iż im bardziej ogólne postanowienie planu miejscowego w zakresie dopuszczalności inwestycji o charakterze publicznym, tym większy margines swobody dla starosty w toku postępowania z art. 124 GospNierU. Tym niemniej nie oznacza to, że organ orzekając w omawianym trybie zwolniony jest od prowadzenia postępowania dowodowego, wyjaśniającego.

Szczególny rodzaj wywłaszczenia przez ograniczenie sprzeciwia się takiej interpretacji, która pozwalałaby niejako a priori przyjmować zgodność zamierzonej inwestycji z postanowieniami planistycznymi, bez potrzeby wyjaśnienia powyższego w oparciu o analizę konkretnych rozwiązań planu miejscowego dotyczących konkretnej nieruchomości.