Prawodawcy podkreślili w uzasadnieniu zmian, że w art. 34 FinPubU wskazano poszczególne formy realizacji zasady jawności i przejrzystości finansów publicznych. Wśród nich brakowało jednak formy, która realnie pozwoliłaby na powiązanie zakresu zadań wykonywanych przez konkretną JSFP ze sprawowaną przez nią gospodarką środkami publicznymi. Cel ten może realizować obowiązek publikacji rejestrów umów. W związku z tym w art. 34 w ust. 1 FinPubU dodaje się pkt 12, na mocy którego zasada jawności gospodarowania środkami publicznymi będzie realizowana także przez udostępnianie przez JSFP rejestru umów, o którym mowa w dodawanym art. 34a FinPubU. 

Dotychczas udostępnianie rejestrów umów odbywało się na podstawie przepisów ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji, bądź to w trybie udostępnienia na wniosek, bądź (co jest szczególnie rzadką praktyką) poprzez publikację rejestru umów w BIP danego podmiotu. O ile rejestry umów publikowane są w BIP-ach wielu podmiotów, tak szczebla centralnego, jak i samorządowego, to nie jest to praktyka powszechna, a forma rejestru, jak i zakres udostępnianych informacji, często znacznie się różni i utrudnia sprawowanie realnej kontroli gospodarowania finansami publicznymi przez obywateli. Dlatego za pożądane uznano utworzenie rejestru zawieranych umów przez JSFP i w tym celu stosowne przepisy ustrojowe dodaje się w FinPubU.

Z dodanego w FinPubU art. 34a ust. 1 wynika, że rejestr umów jest zbiorczym zestawieniem informacji o umowach zawartych przez JSFP. Ma być on prowadzony w formie elektronicznej i udostępniany na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej JSFP (art. 34 ust. 2 i 3 FinPubU). Co istotne, informacje zamieszczone w rejestrze umów mają dotyczyć umów, które mogą podlegać udostępnieniu na podstawie przepisów o dostępie do informacji publicznej. Przepisy art. 5 ust. 1, 2 i 2a DostInfPubU będzie się stosować odpowiednio, a wskazuje się w nich, że prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych i przymusowej restrukturyzacji, a także (co do zasady) ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy.

W rejestrze umów nie będzie zamieszczać się informacji o umowach zawartych w wyniku rozstrzygnięcia zamówień oraz konkursów, o których mowa w art. 12 ust. 1 PrZamPubl, a więc zawartych z wyłączeniem stosowania PrZamPubl ze względu na ochronę  informacji niejawnych lub ochronę istotnego interesu bezpieczeństwa państwa. 

W rejestrze umów – stosownie do art. 34a ust. 6 FinPubU – zamieszcza się informacje o umowach zawartych w formie pisemnej, dokumentowej, elektronicznej albo innej formie szczególnej. Założono, że katalog informacji o umowach, które podlegają zamieszczeniu w rejestrze umów, będzie miał charakter zamknięty. W związku z tym w rejestrze umów zamieszcza się: 

1) numer umowy – o ile taki nadano; 

2) datę i miejsce zawarcia umowy; 

3) okres obowiązywania umowy; 

4) oznaczenie stron umowy, w tym przedstawicieli stron; 

5) określenie przedmiotu umowy; 

6) wartość przedmiotu umowy; 

7) informacje o źródłach i wysokości współfinansowania przedmiotu umowy. 

Ponadto – na mocy art. 34a ust. 8 FinPubU – w rejestrze umów będzie zamieszczać się informacje o uzupełnieniu lub zmianie umowy, rozwiązaniu za zgodą stron umowy, jak również informacje o odstąpieniu od umowy, jej wypowiedzeniu lub wygaśnięciu. Ma to pozwolić na kontrolę stosunków umownych, których stroną jest JSFP. 

Ustawodawca nakazuje w art. 34a ust. 9 FinPubU, aby informacje w rejestrze umów zamieszczać bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy lub zaistnienia okoliczności określonej w ust. 8. 

Wzór rejestru umów określi Minister Finansów w drodze rozporządzenia, mając na uwadze konieczność zapewnienia kompletności, jednolitości i przejrzystości informacji zamieszczanych w tym rejestrze oraz łatwości wyszukiwania tych informacji. 

Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z przepisem przejściowym zawartym w art. 13 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, w rejestrze umów, o którym mowa w art. 34a ust. 1 FinPubU (tj. ustawy zmienianej w art. 6 ww. ustawy), zamieszcza się informacje o umowach zawartych od dnia wejścia w życie ustawy, tj. od 1.1.2022 r. 

Niezmiernie ważne jest dopilnowanie wypełnienia nowych ww. obowiązków związanych z rejestrem umów, zważywszy na to, że dodany art. 34b FinPubU zawiera sankcję „karną”. Określono bowiem w nim, że kto nie wykonuje lub nie dopuszcza do wykonania obowiązku prowadzenia, aktualizacji lub udostępnienia rejestru umów, o którym mowa w art. 34a ust. 1 FinPubU, albo podaje w nim nieprawdziwe dane, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.