Obowiązki informacyjne gmin związane z wyborami

Mocą ustawy z 27.5.2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 147, poz. 881) do Kodeksu wyborczego (dalej: KodeksWyb) dodano rozdział 5a, zatytułowany: „Przekazywanie informacji o wyborach wyborcom niepełnosprawnym”. Z kolei na podstawie ustawy z 26.1.2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 497) rozdziałowi temu nadano tytuł: „Działania na rzecz zwiększenia frekwencji”.

Przepisy tego rozdziału nakładają na ograny zaangażowane w proces wyborczy, w tym także na gminy i wójtów, szereg obowiązków związanych z informowaniem wyborców o wyborach. W szczególności do powinności, jakie ustawodawca nałożył na jednostki samorządu gminnego i jakie aktualizują się w wyborach Prezydenta RP, należy przekazywanie przez wójta lub upoważnionego przez niego pracownika urzędu gminy wyborcom niepełnosprawnym oraz wyborcom, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat, ujętym w Centralnym Rejestrze Wyborców (dalej: CRW) w obwodzie głosowania w danej gminie właściwym dla adresu zameldowania na pobyt stały lub adresu stałego zamieszkania informacji o:

1. właściwym dla wyborcy obwodzie głosowania;
2. lokalach obwodowych komisji wyborczych znajdujących się najbliżej miejsca zamieszkania wyborcy, w tym o lokalach dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych;
3. warunkach ujęcia wyborcy w spisie wyborców w obwodzie głosowania, w którym znajduje się lokal;
4. warunkach bezpłatnego transportu z miejsca zamieszkania lub pobytu do lokalu wyborczego i z powrotem;
5. terminie wyborów oraz godzinach głosowania;
6. komitetach wyborczych biorących udział w wyborach oraz zarejestrowanych kandydatach i listach kandydatów;
7. warunkach oraz formach głosowania.

Informacje te mogą być udzielane wyborcy indywidualnie, po podaniu przez niego jego nazwiska, imienia (imion) oraz adresu stałego zamieszkania, w różny sposób: w godzinach pracy urzędu, w tym telefonicznie, lub w drukowanych materiałach informacyjnych przesyłanych na wniosek wyborcy, w tym w formie elektronicznej.

Osobie, której dane są przetwarzane w CRW, na wniosek tej osoby wójt obowiązany jest udzielić informacji o jej danych zawartych w CRW. Wniosek o informację o danych z CRW musi być złożony przez zainteresowanego albo na piśmie utrwalonym w postaci papierowej i opatrzony własnoręcznym podpisem, albo w formie elektronicznej, opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Informacja o danych z CRW jest udostępniana, w zależności od żądania wnioskodawcy, na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym własnoręcznym podpisem lub w postaci elektronicznej, opatrzonym kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym; może mieć postać wydruku z systemu teleinformatycznego

Wójt ma obowiązek podać do wiadomości wyborców najpóźniej w 30. dniu przed dniem wyborów w formie obwieszczenia, przekazaną mu przez komisarza wyborczego informację o:

1) numerach oraz granicach stałych i odrębnych obwodów głosowania,

2) wyznaczonych siedzibach obwodowych komisji wyborczych dla danych wyborów,

3) lokalach obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych,

4) możliwości głosowania korespondencyjnego i głosowania przez pełnomocnika.

W okresie od 44. dnia przed dniem wyborów do 5. dnia przed dniem wyborów każdy wyborca może złożyć w urzędzie gminy, w której spis wyborców został sporządzony, pisemny wniosek utrwalony w postaci papierowej i opatrzony własnoręcznym podpisem, o udzielenie informacji, czy został w spisie ujęty. Odpowiedź ma przyjąć postać albo udzielenia informacji, że osoba wskazana we wniosku jest ujęta w spisie wyborców, albo, że nie figuruje w spisie. Na żądanie wnioskodawcy udzielona informacja jest potwierdzana przez wójta na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym własnoręcznym podpisem.

Informowanie wyborców o zmianie lokalu obwodowej komisji wyborczej

Jeżeli w lokalu, w którym w ostatnich wyborach do Sejmu i do Senatu, wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej, wyborach do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej albo wyborach do organów jednostek samorządu terytorialnego przeprowadzanych w związku z zakończeniem kadencji rad przeprowadzano głosowanie, w dniu wyborów nie przeprowadza się głosowania lub ma w nim siedzibę obwodowa komisja wyborcza właściwa dla obwodu głosowania o zmienionych granicach, w dniu wyborów wójt ma obowiązek umieścić w miejscu łatwo dostępnym przy wejściu do tego lokalu informację umożliwiającą wyborcom dotarcie do właściwego lokalu wyborczego.

Wywieszana informacja ma umożliwiać wyborcom dotarcie do lokalu właściwej obwodowej komisji wyborczej, a więc powinna zawierać adres siedziby właściwej obwodowej komisji wyborczej, a jeżeli wyborcy dotychczas głosujący w lokalu znaleźli się w różnych obwodach głosowania – to adresy wszystkich nowych siedzib wraz z wymieniem ulic (adresów) przypisanych do danego nowego obwodu. W razie konieczności w informacji powinny być także zawarte wskazówki dotyczące sposobu dotarcia do nowych siedzib, ewentualnie och odległości od lokalu, którego informacja dotyczy.

Informowanie o organizacji gminnego przewozu pasażerskiego

Wójt gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej najpóźniej do 10. dnia przed wyborami podaje do publicznej wiadomości przez umieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej oraz w sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie informację o organizacji gminnego bezpłatnego gminnego przewozu pasażerskiego dla wyborców do i z lokali wyborczych. Wójt ma obowiązek wskazać linię komunikacyjną tego transportu, ze szczególnym uwzględnieniem przystanków komunikacyjnych oraz godziny odjazdów z poszczególnych przystanków komunikacyjnych.

Podanie do publicznej wiadomości informacji o organizacji w gminach bezpłatnego gminnego przewozu pasażerskiego w dniu wyborów Prezydenta RP, zarządzonych na 18.5.2025 r., musi nastąpić do 8.5.2025 r.

Informowanie o godzinie transportu do lokalu wyborczego

Wójt ma obowiązek poinformować wyborcę, który zgłosił zamiar skorzystania z prawa transportu do lokalu, o godzinie transportu do lokalu w dniu głosowania, najpóźniej na 3 dni przed dniem głosowania. W najbliższych wyborach prezydenckich termin ten upływa 15 maja.

Informowanie o miejscach przeznaczonych na bezpłatne umieszczanie urzędowych obwieszczeń wyborczych i plakatów

Wójt ma obowiązek podać wykaz miejsc przeznaczonych na bezpłatne umieszczanie urzędowych obwieszczeń wyborczych i plakatów wszystkich komitetów wyborczych. Ma to uczynić niezwłocznie po rozpoczęciu kampanii wyborczej wykaz tych miejsc do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty oraz w Biuletynie Informacji Publicznej.

Obwieszczenia wyborcze umieszczane w lokalu wyborczym

Za techniczno-organizacyjną stronę przygotowania lokali wyborczych odpowiada wójt (burmistrz, prezydent miasta). W lokalu wyborczym umieszcza się tylko urzędowe obwieszczenia wyborcze. Odpowiedzialny za przygotowanie lokalu wyborczego wójt musi mieć na uwadze, że obwieszczenia wyborcze umieszczane w lokalu wyborczym jak i poza nim oraz wyniki głosowania w obwodach głosowania i okręgach wyborczych powinny być zamieszczane w miejscach łatwo dostępnych dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej.