Udostępnienie gruntu w celu rekultywacji może nastąpić na podstawie decyzji w sprawie rekultywacji.
Stopień ograniczenia lub utraty wartości użytkowej gruntów, osobę obowiązaną do rekultywacji gruntów oraz kierunek i termin wykonania rekultywacji gruntów określa decyzja w sprawie rekultywacji (art. 22 ust. 1 pkt 1‒3 ustawy z 3.2.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych [t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1161 ze zm.; dalej: OchrGrU]). Jako podmiot zobowiązany do jej przeprowadzenia powinna być wskazana osoba powodująca utratę albo ograniczenie wartości użytkowej gruntów (art. 20 ust. 1 OchrGrU).
Nie ulega wątpliwości, że osoba taka nie zawsze ma tytuł prawny do gruntu, którego dotyczy obowiązek rekultywacji. W takim przypadku powstaje problem możliwości legalnego wykonania tego obowiązku. W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazano, że podstawą nakazania udostępnienia gruntów w celu ich rekultywacji nie może być ani art. 15 ust. 1 OchrGrU, ani art. 124b ust. 1 czy art. 126 ust. 1 ustawy z 21.8.997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 65 ze zm.) (wyrok NSA z 5.7.2015 r., I OSK 513/15).
W orzecznictwie przyjęto, że zobowiązanie do udostępnienia gruntu może nastąpić w oparciu o decyzję w sprawie rekultywacji (wyrok WSA w Bydgoszczy z 24.9.2018 r., II SA/Bd 1252/17), mimo że nie nakłada ona wprost na właściciela gruntu jego udostępnienia. W orzecznictwie wskazuje się również na konieczność rozważenia możliwości zastosowania przepisu art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z 13.4.2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1862 ze zm.) oraz przepisy ustawy z 27.4.2001 r. ‒ Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1396 ze zm.) o remediacji, w szczególności art. 101o ust. 2 tej ustawy (wyrok NSA z 5.7.2015 r., I OSK 513/15).
