W ostatnim czasie została znowelizowana ustawa o pracowniczych programach emerytalnych, w dalszej kolejności ustawodawca zdecydował się na zmiany w ramach PPK. Część z tych przyjętych zmian, była już zapowiadana w ramach planowanej likwidacji OFE w 2021 r., ale finalnie Sejm porzucił pracę w tym zakresie i ustawa pozostała bez rozpatrzenia. Warto wskazać, że w ramach odpowiedzi na interpelacje poselską, wskazano, że obecnie nie są prowadzone prace w tym zakresie. To oznacza, że prawdopodobnie w obecnej kadencji Sejmu nie będą prowadzone prace mające na celu likwidacji OFE.

System emerytalny w 2022 roku

Obecnie kształt systemu emerytalnego składa się z trzech filarów i prezentuje się następująco:

  • pierwszy filar emerytalny – ZUS (zakład ubezpieczeń społecznych) i OFE (otwarte fundusze emerytalne) (jako elementy emerytury podstawowej) wypłacanej, co do zasady, każdej osobie po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego, czyli 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn;
  • drugi filar emerytalny – PPE (pracownicze programy emerytalne) i PPK (pracownicze plany kapitałowe) , czyli grupowa cześć systemu emerytalnego, w ramach której osoby zatrudnione wraz z pracodawcami współfinansują dodatkowy kapitał na okres po osiągnięciu 60 roku życia, od utworzenia w 2019 roku PPK, filar ten stał się coraz bardziej powszechny;
  • trzeci filar emerytalny – IKE (indywidualne konta emerytalne) i IKZE (indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego), czyli indywidualne formy budowania dodatkowego kapitału na przyszłość, w której każda osoba zatrudniona może samodzielnie oszczędzać na przyszłość.

Możliwość zapisania do PPK po 14 dniach zatrudnienia

W obecnym brzmieniu przepisów ustawy o PPK podmiot zatrudniający zawiera umowę o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej dopiero po upływie trzeciego miesiąca zatrudnienia, nie później niż do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął ten termin 3 miesięcy. Przykładowo osoba zostaje zatrudniona na podstawie umowy o pracę 1 stycznia, co oznacza, że staż pracy osiągnie 31 marca i pracodawca zapisuje ją najpóźniej 10 kwietnia do PPK. W ramach zmian zaproponowano, żeby umowa o prowadzenie PPK mogła zostać zawarta nie wcześniej niż po upływie 14 dni zatrudnienia i nie później niż do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin 3 miesięcy zatrudnienia. Co w naszym przykładzie oznacza możliwość zapisania do PPK pomiędzy 15 stycznia a 10 kwietnia. Jest to możliwość pracodawcy a nie obowiązek. Dzięki tej zmianie, pracodawca będzie mógł szybciej zapisać nowego pracownika do PPK, nie będzie musiał czekać 3 miesięcy na tę możliwość. Ustawa, nie przewiduje trybu, w którym pracownik będzie mógł wymusić na pracodawcy szybsze zapisanie do PPK.

Wypłata transferowa nowego pracownika

W ramach art. 19 ustawy o PPK opisana jest procedura wypłaty transferowej środków z PPK poprzedniego pracodawcy do PPK nowego pracodawcy (w momencie zmiany pracy i zatrudnienia w nowym miejscu). Zgodnie z obecnym brzmieniem uczestnik PPK składa pracodawcy oświadczenie o zawartych w jego imieniu umowach o prowadzenie PPK w terminie 7 dni po upływie 10 dni miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin 3 miesięcy zatrudnienia. Co w praktyce jest dość skomplikowaną i utrudniającą procedowanie procedurą. Zgodnie z propozycja zmian oświadczenie o zawartych o posiadanych rachunkach w PPK będzie składane w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz uczestnika PPK.

Obecnie:

  • 22.3.2022 r. – zatrudnienie na umowę o pracę
  • 21.6.2022 r. – osiągniecie trzymiesięcznego stażu
  • 24.6.2022 r. – zapisanie do PPK (umowa o prowadzenie) – termin upływa 10.7.2022 r.
  • 17.7.2022 r. – informacja uczestnika PPK o posiadanych rachunkach w PPK
  • Niezwłocznie np. 19.7.2022 r. – informacja o możliwości zgłoszenia sprzeciwu
  • 26.7.2022 r. – pisemny sprzeciw
  • 27.7.2022 r. – zlecenie instytucji finansowej dokonania wypłaty transferowej

Po nowelizacji

  • 22.3.2022 r. – zatrudnienie na umowę o pracę
  • 21.6.2022 r. – osiągniecie trzymiesięcznego stażu
  • 24.6.2022 r. – zapisanie do PPK (umowa o prowadzenie) – termin upływa 10.7.2022 r.
  • 1.7.2022 r. – informacja uczestnika PPK o posiadanych rachunkach w PPK
  • 5.7.2022 r. – informacja o możliwości zgłoszenia sprzeciwu (niezwłocznie)
  • 12.7.2022 r. – pisemny sprzeciw
  • 13.7.2022 r. – zlecenie instytucji finansowej dokonania wypłaty transferowej

Wpłata dodatkowa uczestnika PPK od kolejnego miesiąca

Obecnie ustawa o PPK nie wskazuje w jakim terminie pracodawca powinien potrącać wpłaty dodatkowe uczestnika w ramach PPK. Na zasadzie wykładni przepisów praktyka przyjęła, że powinno się to robić od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uczestnik PPK złożył deklaracje w tym zakresie. Po zmianach taki mechanizm zostanie wpisany do ustawy o PPK, tak żeby nie było już wątpliwości – deklaracja wpłaty dodatkowej do PPK będzie obowiązywała od miesiąca następującego po miesiącu, w którym została złożona – analogicznie jak inne deklaracje dotyczące wpłat składane przez uczestników PPK. To oznacza, że jeżeli uczestnik PPK złoży deklaracje dokonywania wpłat do PPK np. w maju 2022 roku to od czerwca 2022 roku patrząc kasowo, od każdego wypłaconego w czerwcu wynagrodzenia pracodawca potrąci wpłatę dodatkową do PPK.

Nienależnie dokonane wpłaty do PPK

Kolejna zmiana obejmuje dodanie art. 28a do ustawy o PPK. Obecnie w ustawie o PPK nie ma przepisów dotyczących postępowania zarówno pracodawcy jak i instytucji finansowej w momencie, kiedy zostanie przekazana niewłaściwie potrącona wpłata do PPK.

Po zmianach instytucja finansowa w terminie 3 dni roboczych od dnia odkupienia jednostek uczestnictwa lub umorzenia jednostek rozrachunkowych, dokonuje zwrotu:

  • uczestnikowi PPK – na rachunek bankowy tej osoby, a jeżeli instytucja finansowa nie posiada informacji o numerze takiego rachunku – na rachunek bankowy pracodawcy; w przypadku gdy instytucja finansowa przekazała kwotę z odkupienia jednostek uczestnictwa na rachunek bankowy podmiotu zatrudniającego, podmiot zatrudniający jest obowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie 5 dni roboczych, licząc od dnia otrzymania tej kwoty, przekazać tę kwotę uczestnikowi PPK;
  • pracodawcy – środków pieniężnych pochodzących z odkupienia tych jednostek uczestnictwa z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający, na jego rachunek bankowy;
  • w przypadku zasileń publicznych dokonuje przekazania do Funduszu Pracy.

Wpłaty finansowane, za które nie zostały nabyte jednostki uczestnictwa funduszu inwestycyjnego instytucja finansowa niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni roboczych po powzięciu informacji, że wpłaty okazały się nienależne, zwraca:

  • uczestnikowi – zwrotu dokonuje się na rachunek bankowy tej osoby, a jeżeli instytucja finansowa nie posiada informacji o numerze takiego rachunku – na rachunek bankowy podmiotu zatrudniającego; podmiot zatrudniający jest obowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie 5 dni roboczych, licząc od dnia otrzymania tej kwoty, przekazać tę kwotę tej osobie;
  • podmiotowi zatrudniającemu – w przypadku wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający; zwrotu dokonuje się na rachunek bankowy tego podmiotu.

Nowe uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy

Dotychczas przepisy ustawy o PPK nie wskazywały kto powinien kontrolować pracodawców w ramach art. 108 ustawy o PPK – zniechęcanie do uczestnictwa w PPK. O ile przewinienia w ramach przepisu art. 106 (nieterminowe zawarcie umowy o zarządzanie PPK – czyli utworzenie PPK) oraz przepisu art. 107 (przepisy administracyjne np. nieterminowe dokonywanie wpłat do PPK) mogą być kontrolowane przez PIP, to dotychczas nie uregulowano kto będzie kontrolował pracodawców w ramach zniechęcania do uczestnictwa w PPK. Po przyjęciu zmiany, nie będzie już wątpliwości, a inspekcja pracy będzie mogła dokonywać kontroli w tym zakresie.

Dotychczasowe regulacje nie dawały podstawy prawnej Państwowej Inspekcji Pracy do kontrolowania podmiotów zatrudniających w zakresie procedury wyboru instytucji finansowej, zawarcia porozumienia z przedstawicielami osób zatrudnionych czy też spełnienie obowiązków informacyjnych. Nowe brzmienie przepisów polegające na dodaniu do ustawy o PIP przepisu w art. 13 umożliwiającym PIP prowadzenie kontroli wszystkich podmiotów zatrudniających w zakresie obowiązków wynikających z przepisów ustawy o PIP umożliwi może eliminować dotychczasowe wątpliwości i dać Państwowej Inspekcji Pracy uprawnienia do kontroli wykonania przez podmiot zatrudniający obowiązków związanych z wdrożeniem PPK:

  • procedurą wyboru instytucji finansowej,
  • spełnieniem obowiązków informacyjnych wobec osób w wieku 55-70 lat,
  • spełnienie obowiązków informacyjnych wobec uczestników PPK.
Ważne
Dzięki zaproponowanym zmianom ustawodawca będzie chciał przekazać PIP prawa do kompleksowej kontroli podmiotów zatrudniających w zakresie PPK. Dzięki temu zostaną wyeliminowane wątpliwości związane z tym kto i na jakich zasadach będzie prowadził kontrole pracodawców w ramach PPK.

Numer identyfikacyjny

Obecnie w przepisach ustawy o PPK nie zostało zdefiniowane pojęcie „numeru identyfikacyjnego”, w związku z tym pojawiają się wątpliwości na podstawie jakiego numeru należy ewidencjonować w ewidencji PPK pracodawców i umowy o zarządzanie PPK. Po zmianach przez numer identyfikacyjny będzie należało rozumieć NIP lub REGON. Ze względu na brak w ustawie definicji numeru identyfikacyjnego REGON proponuje się dodanie również tej definicji.

W przypadku, kiedy pracodawca lub zleceniodawca nie ma numeru identyfikacyjnego obowiązki podmiotu zatrudniającego powinny spoczywać na płatniku składek na ubezpieczenia społeczne. Celem proponowanej zmiany definicji podmiotu zatrudniającego jest umożliwienie przystąpienia do PPK osobom zatrudnionym u pracodawców lub zleceniodawców, za których obowiązki związane z wypłatą wynagrodzenia oraz wynikające z przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych czy przepisów podatkowych wykonuje inny podmiot.