Nowelizacja postępowania dyscyplinarnego względem nauczycieli

Zgodnie z przepisem art. 75 ustawy z 26.1.1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm., dalej jako: KartaNauczU), nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 KartaNauczU. Przywołany przepis art. 6 KartaNauczU wskazuje, że nauczyciel obowiązany jest: rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę; wspierać każdego ucznia w jego rozwoju; dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego; doskonalić się zawodowo, zgodnie z potrzebami szkoły; kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka; dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Natomiast za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, w rozumieniu art. 108 KP, wymierza się nauczycielom kary porządkowe zgodnie z Kodeksem pracy.

Nowelizacja Karty Nauczyciela ma dodać przepis art. 75 ust 2a, w którym wskazano, że: „Kar porządkowych, o których mowa w ust. 2, nie wymierza się za popełnienie czynu naruszającego prawa i dobro dziecka. O popełnieniu przez nauczyciela czynu naruszającego prawa i dobro dziecka dyrektor szkoły, a w przypadku popełnienia takiego czynu przez dyrektora szkoły – organ prowadzący szkołę, zawiadamia rzecznika dyscyplinarnego, o którym mowa w art. 83, nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia powzięcia wiadomości o popełnieniu czynu”.

W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, że: „Rzecznik Praw Dziecka podnosi jednakże problem niezgodnego z prawem stosowania przez dyrektorów jednostek systemu oświaty przepisu art. 75 ust. 2 KartaNauczU dotyczącego wymierzania kar porządkowych wobec nauczycieli, którzy dopuścili się poważnych uchybień, takich jak: niezapewnienie bezpieczeństwa uczniom, naruszenie godności ucznia lub jego nietykalności cielesnej. Rzecznik odnotował liczne problemy w zakresie ochrony praw dziecka wynikające z niewłaściwego stosowania art. 75 ust. 2 KartaNauczU (nieadekwatnego do rodzaju przewinienia). Powołany przepis stanowi jednoznacznie, że za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, w rozumieniu art. 108 KP, wymierza się nauczycielom kary porządkowe zgodnie z Kodeksem pracy. Kodeks pracy w art. 108 § 1 wskazuje, za jakie przewinienia powyższa kara może zostać udzielona, tj. za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować: karę upomnienia i karę nagany. Nieuprawnione jest zatem stosowanie tej kary wobec nauczycieli, którzy dopuścili się poważnego uchybienia, takiego jak np. uderzenie ucznia. Z obserwacji poczynionych przez Rzecznika wynika jednak, że takie sytuacje mają miejsce, a rzecznicy dyscyplinarni, działając na podstawie art. 85 ust. 4 pkt 2 KartaNauczU, wydają postanowienie o umorzeniu postępowania wyjaśniającego, mimo że zakres przewinienia wykraczał poza uregulowania art. 108 § 1 KP”.

Dlatego też, dla zapewnienia właściwego stosowania tychże regulacji zaproponowano doprecyzowanie przepisu art. 75 ust. 2 KartaNauczU poprzez określenie wprost, iż kar porządkowych nie wymierza się za popełnienie czynu naruszającego prawa i dobro dziecka. Ponadto, dyrektor szkoły został obowiązany do informowania rzecznika dyscyplinarnego o popełnieniu przez nauczyciela czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia powzięcia wiadomości o popełnieniu takiego czynu. W przypadku nieuprawnionego wymierzenia nauczycielowi kary porządkowej za popełnienie czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, będzie możliwość pociągnięcia nauczyciela do odpowiedzialności dyscyplinarnej.

W ocenie ustawodawcy, proponowane rozwiązanie wyeliminuje przypadki obchodzenia przepisów prawa w celu uniknięcia odpowiedzialności dyscyplinarnej przez nauczycieli, którzy dopuścili się poważnych przewinień. Wymierzenie nauczycielowi kary porządkowej za czyn niemieszczący się w zakresie art. 108 Kodeksu pracy, nie może bowiem wykluczać możliwości uznania tego samego nagannego zachowania się nauczyciela za przyczynę uzasadniającą zwolnienie z pracy lub wydalenie z zawodu nauczyciela w trybie odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Nowelizacja ma objąć także przepis art. 85o KartaNauczU poprzez dodanie ust. 7 w brzmieniu: „Jeżeli czyn narusza prawa i dobro dziecka postępowanie dyscyplinarne może być wszczęte także po upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6”.

Aktualnie przepis art. 85o ust. 1 KartaNauczU stanowi, że postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6, oraz po upływie 3 lat od popełnienia tego czynu.

Słusznie więc w uzasadnieniu przedmiotowego projektu ustawy zauważono, że „Z uwagi na to, iż ww. postępowania dotyczą czynów naruszających prawa i dobro dziecko, proponuje się, aby w tych przypadkach była możliwość wszczęcia postępowania dyscyplinarnego również po upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 KartaNauczU. Nieprzeprowadzenie postępowania dyscyplinarnego i niewymierzenie odpowiedniej kary nauczycielowi, który popełnił czyn naruszający prawa i dobro dziecka, np. stosował przemoc fizyczną wobec dzieci, mogłoby stanowić zagrożenie bezpieczeństwa dzieci pozostających pod jego opieką”.