Gdy matka dziecka jest pracownicą
Dotychczas pracownik-ojciec wychowujący dziecko miał prawo do części urlopu macierzyńskiego tylko:
- gdy po minimum 14 tygodniach od dnia porodu pracownica-matka dziecka zrezygnowała z pozostałej części urlopu,
- gdy po minimum 8 tygodniach od dnia porodu pracownica-matka dziecka była hospitalizowana, co uniemożliwiało jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem,
- w razie zgonu pracownicy-matki dziecka.
Konieczne okazało się jednak rozszerzenie katalogu sytuacji w których pracownik-ojciec dziecka może skorzystać z urlopu macierzyńskiego, a także z kolejnych urlopów związanych z urodzeniem się dziecka, tj. dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego tak, aby umożliwić ojcu sprawowanie opieki nad małym dzieckiem, gdy z pewnych względów opieki tej nie jest w stanie sprawować matka dziecka.
I tak po zmianach pracownik-ojciec wychowujący dziecko będzie miał prawo do części urlopu macierzyńskiego także:
- w razie porzucenia dziecka przez pracownicę-matkę w czasie urlopu macierzyńskiego pracownik będzie miał prawo do niewykorzystanej przez nią części urlopu macierzyńskiego,
- jeżeli pracownica-matka legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji i stan zdrowia uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, to będzie musiała wykorzystać po porodzie minimum 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, natomiast pozostałą część urlopu będzie mógł wykorzystać pracownik (po złożeniu pisemnego wniosku w tej sprawie).
Wykorzystanie części urlopu macierzyńskiego we wszystkich tych przypadkach automatycznie uprawni pracownika-ojca do skorzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego.
Gdy matka dziecka nie jest pracownicą
Ponadto z wszystkich tych urlopów będzie mógł skorzystać pracownik-ojciec wychowujący dziecko, jeżeli matka dziecka nie jest pracownicą. Zatem prawo do urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego będzie przysługiwać pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko:
- w razie zgonu matki dziecka niebędącej pracownicą,
- w razie porzucenia dziecka przez matkę niebędącą pracownicą,
- jeżeli matka dziecka niebędąca pracownicą legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji i stan jej zdrowia uniemożliwia sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.
Pracownik będzie mógł skorzystać z tych urlopów na warunkach i w okresie, w którym z tych urlopów mogłaby korzystać matka dziecka gdyby była pracownicą.
Matka dziecka niebędąca pracownicą zmarła po 7 tygodniach życia dziecka. Pracownik-ojciec dziecka będzie miał prawo do 13 tygodni urlopu macierzyńskiego (tak by urlop ten skończył się z upływem 20 tygodni od dnia porodu), a następnie będzie mógł korzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego.
Jeżeli pracownik zamierza korzystać z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego na jeden wniosek (i otrzymywać zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku w całym okresie korzystania z tych urlopów), to musi złożyć pisemny wniosek w tej sprawie w terminie 14 dni od dnia porodu, wnioskując również o udzielenie mu urlopu macierzyńskiego.
Jeżeli natomiast dotrzymanie tego terminu jest niemożliwe albo pracownik woli otrzymywać najpierw zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku (w okresie urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego), a potem 60% podstawy wymiaru zasiłku (w okresie urlopu rodzicielskiego), to powinien składać kolejne pisemne wnioski o wszystkie te urlopy.
We wniosku o każdy z tych urlopów pracownik powinien określić termin rozpoczęcia urlopu oraz okres, w którym zamierza korzystać z urlopu. Co do zasady pracownik składa wniosek o urlop albo jego część nie później niż na 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo jego części. Wniosek taki jest dla pracodawcy wiążący.
Jeżeli jednak pracownik zamierza korzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub jego części bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego lub bezpośrednio po wykorzystaniu pierwszej części dodatkowego urlopu macierzyńskiego, to powinien złożyć wniosek o udzielenie tego urlopu lub jego części z 14-dniowym wyprzedzeniem. Jeżeli nie jest to możliwe w związku z terminem rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego lub pierwszej części dodatkowego urlopu macierzyńskiego, to pracownik może złożyć wniosek nie później niż na 1 dzień przed rozpoczęciem tego urlopu.
Analogicznie jeżeli pracownik zamierza korzystać z urlopu rodzicielskiego lub jego części bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub poprzedniej części urlopu rodzicielskiego, wniosek o udzielenie tego urlopu lub jego części pracownik powinien złożyć z 14-dniowym wyprzedzeniem. Jeżeli nie jest to możliwe w związku z terminem rozpoczęcia dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub poprzedniej części urlopu rodzicielskiego, to pracownik może złożyć wniosek nie później niż na 1 dzień przed rozpoczęciem tego urlopu.
Niniejsza nowelizacja Kodeksu pracy wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Podstawa prawna:
- ustawa z 15.5.2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw (www.sejm.gov.pl)
