Nowy akt prawny został wydany na podstawie art. 59 PomocUkrainaU. Zgodnie z tym przepisem minister właściwy do spraw oświaty i wychowania może określić, w drodze rozporządzenia, organizację kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 PomocUkrainaU, w szczególności w zakresie oceniania, klasyfikowania i promowania, przeprowadzania egzaminów, organizacji pracy jednostek systemu oświaty, przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego i wprowadzić w tym zakresie odrębne unormowania, uwzględniając dostosowanie procesu kształcenia, wychowania i opieki do potrzeb i możliwości dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy.

Egzaminy zewnętrzne

Nowy akt prawny odnosi się do możliwości przystępowania przez uczniów z Ukrainy do egzaminów zewnętrznych.

W przypadku egzaminu ósmoklasisty wskazano, że w roku szkolnym 2021/2022 w przypadku uczniów z Ukrainy, deklarację w sprawie tego egzaminu, o której mowa w § 11kzzc ust. 1 SzczegRozwOśwR, powinna zostać złożona w terminie do 11.4.2022 r. W przypadku tej grupy uczniów deklarację powinno się wypełnić tylko w zakresie języka obcego nowożytnego, z którego uczeń przystąpi do egzaminu ósmoklasisty (do wyboru: angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, rosyjski i włoski). Następnie dyrektor szkoły, na podstawie złożonych przez uczniów deklaracji, powinien sporządzić wykaz uczniów będących obywatelami Ukrainy, przystępujących do egzaminu ósmoklasisty. Wykaz powinien zawierać:
1) dane uczniów: imię (imiona) i nazwisko, numer PESEL, a w przypadku braku numeru PESEL – serię i numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, datę i miejsce urodzenia oraz płeć;
2) informację o języku obcym nowożytnym, z którego uczniowie przystąpią do egzaminu ósmoklasisty;
3) informację o uczniach, którzy korzystają z dostosowania:
a) formy przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty, o którym mowa w art. 44zzr ust. 7 pkt 1 OświatU,
b) warunków przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty, o którym mowa w art. 44zzr ust. 1-6 i ust. 7 pkt 1 OświatU.
Tak sporządzony wykaz należy przekazać dyrektorowi OKE w formie elektronicznej w terminie do 15.4.2022 r.

W przypadku egzaminu maturalnego, uczniowie będący uchodźcami z Ukrainy, którzy zamierzają przystąpić do tego egzaminu w roku szkolnym 2021/2022, powinni złożyć deklarację przystąpienia do tego egzaminu do 31.3.2022 r. Na podstawie złożonych przez uczniów deklaracji dyrektor szkoły powinien sporządzić wykaz ww. uczniów, przystępujących do egzaminu maturalnego. Wykaz powinien zawierać:
1) informacje, o których mowa w § 32 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 lit. a-c rozporządzenia MEN z 21.12.2016 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu maturalnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 2223 ze zm.) poz. 2223, z 2017 r. poz. 2112, z 2019 r. poz. 626 oraz z 2021 r. poz. 1427);
2) informację o uczniach, którzy korzystają z dostosowania warunków przeprowadzania egzaminu maturalnego, o którym mowa w art. 44zzr ust. 1-6 i ust. 7 pkt 2 OświatU.
Powyższy wykaz powinien zostać przekazany do dyrektora OKE w postaci elektronicznej do 5.4.2022 r.

W przypadku uczniów będących ukraińskimi uchodźcami, którzy zamierzają w roku szkolnym 2021/2022 przystąpić do egzaminu zawodowego, konieczne będzie złożenie deklaracji przystąpienia do tego egzaminu w terminie do 11.4.2022 r. Następonie dyrektor szkoły, na podstawie złożonych deklaracji, będzie sporządzał stosowny wykaz, który powinien zawierać:
1) informacje, o których mowa w § 5 ust. 1 pkt 1-5 rozporządzenia MEN z 28.8.2019 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu zawodowego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie (Dz.U. z 2019 r. poz. 1707);
2) informację o uczniach, którzy korzystają z dostosowania warunków przeprowadzania egzaminu zawodowego, o którym mowa w art. 44zzzf ust. 1-6 OświatU.
Wykaz należy następnie przekazać dyrektorowi OKE w postaci elektronicznej w terminie do 15.4.2022 r.

Warto również wskazać, że Dyrektor CKE, w terminie do 28.3.2022 r. powinien:
1) ogłosić aneksy do komunikatów, o których mowa w art. 9a ust. 2 pkt 10 lit. a tiret trzecie OświatU, dotyczące szczegółowych sposobów dostosowania warunków i form przeprowadzania odpowiednio egzaminu ósmoklasisty, egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego w 2022 r. do potrzeb uczniów będących obywatelami Ukrainy;
2) dostosować informację o sposobie organizacji i przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty, egzaminu maturalnego oraz egzaminu zawodowego w 2022 r. do zmian przewidzianych w omawianym rozporządzeniu.

Jednocześnie w roku szkolnym 2021/2022 dyrektor OKE, za zgodą dyrektora CKE, może powołać w skład zespołu egzaminatorów, o którym mowa w art. 44zzu ust. 3 OświatU, osoby niebędące egzaminatorami wpisanymi do ewidencji egzaminatorów, o której mowa w art. 9c ust. 2 pkt 7 OświatU, sprawdzające prace egzaminacyjne obywateli Ukrainy, którzy przystąpili do egzaminu ósmoklasisty lub egzaminu maturalnego. Osoby te będą obowiązane odbyć szkolenie dla egzaminatorów, o którym mowa w art. 9c ust. 2 pkt 8 OświatU.

Liczba dzieci i uczniów w oddziałach szkolnych i przedszkolnych

Nowym rozwiązaniem przedstawionym w rozporządzeniu jest poszerzenie przepisów dotyczących możliwego zwiększenia składu osobowego oddziałów funkcjonujących w szkołach i przedszkolach. W rezultacie w roku szkolnym 2021/2022:
1) liczba dzieci w oddziale przedszkola, o której mowa w § 5 ust. 1 OrgSzkółPrzedszkR, może być zwiększona o nie więcej niż 3 dzieci będących obywatelami Ukrainy (podobne rozwiązanie może zostać przyjęte w oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej),
2) liczba uczniów w oddziale klas I-III szkoły podstawowej, o której mowa w § 5 ust. 2 OrgSzkółPrzedszkR, może być zwiększona o nie więcej niż 4 uczniów będących obywatelami Ukrainy (w przypadku uprzedniego zwiększenia jego rozmiaru na podstawie § 5 ust. 3 pkt 1 OrgSzkółPrzedszkR można przyjąć odpowiednio 3 lub 2 uczniów z Ukrainy, łącznie w oddziale nie może być więcej niż 29 uczniów),
3) liczba dzieci w oddziale przedszkola integracyjnego i oddziale integracyjnym w przedszkolu ogólnodostępnym oraz liczba uczniów w oddziale szkoły integracyjnej i oddziale integracyjnym w szkole ogólnodostępnej, o której mowa w § 6 ust. 1 OrgSzkółPrzedszkR, może być zwiększona o nie więcej niż 2 dzieci lub uczniów niepełnosprawnych będących obywatelami Ukrainy,
4) liczba dzieci w oddziale przedszkola specjalnego i oddziale specjalnym w przedszkolu ogólnodostępnym oraz liczba uczniów w oddziale szkoły specjalnej i oddziale specjalnym w szkole ogólnodostępnej, o której mowa w § 6 ust. 5 i 6 OrgSzkółPrzedszkR, może być zwiększona o nie więcej niż 2 dzieci lub uczniów niepełnosprawnych będących obywatelami Ukrainy,
5) liczba uczniów w klasie łączonej w:
a) szkole podstawowej specjalnej,
b) szkole ponadpodstawowej specjalnej,
c) szkole podstawowej specjalnej funkcjonującej w jednostce pomocy społecznej,
d) szkole ponadpodstawowej specjalnej funkcjonującej w jednostce pomocy społecznej
– o której mowa w § 13 ust. 4 i 5 OrgSzkółPrzedszkR, może być zwiększona o nie więcej niż 2 uczniów niepełnosprawnych będących obywatelami Ukrainy.

Analogicznie w roku szkolnym 2021/2022 liczba wychowanków w grupie wychowawczej w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym lub specjalnym ośrodku wychowawczym, o której mowa w § 39 ust. 2 PlacPublOśwWychR oraz w § 38 ust. 2 PlacPublR, może być zwiększona o nie więcej niż 2 wychowanków niepełnosprawnych będących obywatelami Ukrainy.

W przypadku zajęć świetlicowych prowadzonych w roku szkolnym 2021/2022 liczba pozostających pod opieką jednego nauczyciela może zostać zwiększona o nie więcej niż 4 uczniów będących obywatelami Ukrainy (w przypadku uczniów z niepełnosprawnościami, pod opieką jednego nauczyciela może pozostawać dodatkowo do 2 uczniów będących obywatelami Ukrainy).

Przyjmowanie uczniów do szkół specjalnych

Zgodnie z przepisami szczególnymi, w roku szkolnym 2021/2022 dyrektor odpowiednio przedszkola specjalnego, szkoły specjalnej, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego lub specjalnego ośrodka wychowawczego będzie mógł przyjąć do odpowiednio przedszkola specjalnego, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej specjalnej, szkoły specjalnej, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego lub specjalnego ośrodka wychowawczego dziecko niepełnosprawne lub ucznia niepełnosprawnego będących obywatelami Ukrainy, na podstawie oświadczenia rodzica lub osoby sprawującej opiekę nad dzieckiem lub uczniem o złożeniu do publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, wniosku o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.

Możliwość modyfikacji programu wychowawczo-profilaktycznego

Nowe rozporządzenie daje również dyrektorom szkół i placówek do ustalenia, w porozumieniu z radą pedagogiczną i radą rodziców, ewentualnej potrzeby modyfikacji w roku szkolnym 2021/2022 realizowanego w szkole lub placówce programu wychowawczo-profilaktycznego oraz, w razie potrzeby, modyfikacji tego programu.

Zatrudnienie dodatkowego personelu w poradniach psychologiczno-pedagogicznych

Zwiększone zapotrzebowanie na pracowników spowodowało konieczność przygotowania rozwiązań, mających na celu obsadzenie ewentualnych braków kadrowych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Zgodnie z przepisami nowego rozporządzenia w roku szkolnym 2021/2022 w uzasadnionych przypadkach w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, w celu rozpoznawania specjalnych potrzeb edukacyjnych dzieci i uczniów będących obywatelami Ukrainy, oraz udzielania im pomocy psychologiczno-pedagogicznej, będzie można, za zgodą kuratora oświaty, zatrudnić osobę niebędącą nauczycielem, posiadającą przygotowanie uznane przez dyrektora poradni za odpowiednie do realizacji określonych przez dyrektora poradni zadań w tym zakresie. W takim przypadku w sposób odpowiedni trzeba będzie stosować przepisy art. 15 ust. 3 PrOśwU.

Zwolnienie uczniów uczących się zdalnie w szkole ukraińskiej z obowiązku szkolnego w Polsce

Istotnym rozwiązaniem prawnym jest przepis, zgodnie z którym dzieci i uczniowie będący obywatelami Ukrainy, którzy pobierają naukę w przedszkolu lub szkole funkcjonujących w ukraińskim systemie oświaty z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, nie będą podlegać obowiązkowemu rocznemu przygotowaniu przedszkolnemu, obowiązkowi szkolnemu albo obowiązkowi nauki, o których mowa w PrOśw. Rodzic lub osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem lub uczniem powinna w takim przypadku złożyć do gminy właściwej ze względu na miejsce pobytu dziecka lub ucznia oświadczenie o kontynuacji przez dziecko lub ucznia kształcenia w ukraińskim systemie oświaty.

Wymagania lokalowe dla innych lokalizacji prowadzenia zajęć edukacyjnych

Zgodnie z art. 51 ust. 1 PomocUkrainaU w celu zapewnienia kształcenia, wychowania i opieki nad dziećmi i uczniami będącymi uchodźcami z Ukrainy, mogą być tworzone inne lokalizacje prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych podporządkowane organizacyjnie szkołom lub przedszkolom. Nowe rozporządzenie określa szczegółowe warunki lokalowe stawiane tym punktom. Zgodnie z nim lokal, w którym prowadzone będą takie zajęcia, może znajdować się również w budynku lub jego części, które spełniają wymagania określone w przepisach w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, oraz wymagania ochrony przeciwpożarowej dla kategorii zagrożenia ludzi ZL II, określone w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej, z tym że dopuszcza się spełnienie tych wymagań także w sposób określony w art. 6a OchrPPożU. Wyjątkowo, dopuszcza się prowadzenie zajęć w lokalu, który znajduje się w budynku lub jego części, które nie spełniają wymagań określonych powyżej, jeżeli:
1) lokal jest użytkowany przez nie więcej niż 29 dzieci lub uczniów;
2) lokal znajduje się na pierwszej kondygnacji nadziemnej budynku;
3) lokal znajduje się w strefie pożarowej, w której elementy budynku są nierozprzestrzeniające ognia; wymaganie to nie dotyczy kondygnacji zlokalizowanych powyżej drugiej kondygnacji nadziemnej;
4) lokal posiada co najmniej dwa wyjścia służące do celów ewakuacji, które prowadzą na zewnątrz budynku, przy czym jednym z nich są drzwi wyjściowe z lokalu, a drugim – inne drzwi lub okno, umożliwiające ewakuację dzieci lub uczniów w sposób bezpieczny bezpośrednio na zewnątrz budynku; wysokość od dolnej krawędzi okna do poziomu, na który ewakuuje się dzieci lub uczniów, nie powinna przekraczać 0,9 m;
5) przejście ewakuacyjne z pomieszczenia przeznaczonego do przebywania dzieci lub uczniów, z wyłączeniem pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, do drzwi, o których mowa w pkt 4, prowadzi łącznie przez nie więcej niż dwa pomieszczenia lokalu, włączając w to pomieszczenie przeznaczone do przebywania dzieci lub uczniów, i posiada długość nieprzekraczającą:
a) 20 m lub
b) 40 m – w przypadku przejścia ewakuacyjnego prowadzącego do drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z lokalu bezpośrednio w miejsce bezpieczne na zewnątrz budynku;
6) lokal jest wyposażony w gaśnicę o skuteczności gaśniczej co najmniej 21 A, zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, niezależnie od gaśnic zastosowanych w strefie pożarowej, w której znajduje się lokal;
7) elementy wykończenia wnętrz i wyposażenia stałego w lokalu i na drogach ewakuacyjnych z lokalu spełniają następujące warunki:
a) stałe elementy wyposażenia i wystroju wnętrz oraz okładziny ścienne i wykładziny podłogowe są co najmniej trudno zapalne i nie są intensywnie dymiące,
b) okładziny sufitów oraz sufity podwieszone są wykonane z materiałów niepalnych lub niezapalnych, niekapiących i nieodpadających pod wpływem ognia;
8) strefa pożarowa, w której znajduje się lokal, jest strefą pożarową określaną jako ZL, zgodnie z przepisami w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, zlokalizowaną w obiekcie innym niż tymczasowy obiekt budowlany;
9) w strefie pożarowej, w której znajduje się lokal, nie występują inne lokale, w których są prowadzone jednostki systemu oświaty, o których mowa w art. 2 pkt 1-8 i 10 PrOśw;
10) w lokalu i na drogach ewakuacyjnych z lokalu są spełnione wymagania określone w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, właściwe dla kategorii zagrożenia ludzi tej strefy pożarowej, w której lokal i te drogi się znajdują, w szczególności nie występują w tym lokalu ani na tych drogach warunki techniczne będące podstawą do uznania budynku za zagrażający życiu ludzi;
11) drogi ewakuacyjne z lokalu posiadają obudowę o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 15, a wyjścia z pomieszczeń na te drogi są zamykane drzwiami; wymaganie dotyczące klasy odporności ogniowej nie dotyczy przypadków, w których z lokalu zapewniono dwie drogi ewakuacyjne, które się nie pokrywają ani nie krzyżują.

Ponadto lokal, w którym miałyby być prowadzone zajęcia z uczniami z dziećmi i uczniami będącymi uchodźcami z Ukrainy, będzie musiał spełniać następujące warunki:
1) wysokość pomieszczeń przeznaczonych na pobyt dzieci lub uczniów wynosi co najmniej 2,5 m;
2) jest zapewniona możliwość otwierania w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt dzieci lub uczniów co najmniej 50% powierzchni okien przy zastosowaniu wentylacji grawitacyjnej;
3) w pomieszczeniach lokalu jest zapewnione oświetlenie o parametrach zgodnych z Polską Normą;
4) w pomieszczeniach przeznaczonych na zajęcia na grzejnikach centralnego ogrzewania są umieszczone osłony ochraniające przed bezpośrednim kontaktem z elementem grzejnym;
5) w pomieszczeniach jest zapewniona temperatura co najmniej 18°C;
6) posiada co najmniej jedno pomieszczenie sanitarno-higieniczne, wyposażone w miskę ustępową oraz w urządzenia sanitarne do utrzymania higieny osobistej, w tym przeznaczone do mycia z ciepłą i zimną wodą, w którym:
a) dopuszcza się możliwość korzystania przez osoby wykonujące pracę w lokalu z urządzeń sanitarnych przewidzianych dla dzieci lub uczniów,
b) wydziela się kabiny ustępowe – w przypadku wyposażenia pomieszczenia w więcej niż jeden ustęp,
c) podłoga oraz ściany są wykonane tak, aby było możliwe łatwe utrzymanie pomieszczenia w czystości, a ściany pomieszczeń do wysokości co najmniej 2 m są pokryte materiałami zmywalnymi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci oraz materiałami nietoksycznymi i odpornymi na działanie środków dezynfekcyjnych,
d) dopuszcza się wysokość nie niższą niż 2,2 m w świetle pod warunkiem wyposażenia pomieszczenia z oknem co najmniej w wentylację grawitacyjną, a pomieszczenia bez okien w wentylację mechaniczną wywiewną;
7) jest zapewniona możliwość higienicznego poboru w lokalu ciepłej i zimnej wody do celów porządkowych z instalacji wodociągowej oraz odprowadzenia powstałych ścieków do instalacji kanalizacyjnej;
8) jest zapewnione miejsce do przechowywania odzieży wierzchniej dzieci lub uczniów i osób wykonujących pracę w lokalu;
9) jest zapewniona możliwość leżakowania, jeżeli czas pobytu dziecka przekracza 5 godzin dziennie;
10) pościel i leżaki są wyraźnie oznakowane w sposób umożliwiający identyfikację dziecka, które z nich korzysta, oraz odpowiednio przechowywane;
11) meble są dostosowane do wymagań ergonomii;
12) posiadane wyposażenie lokalu zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki korzystania z niego, a nabywane wyposażenie posiada atesty lub certyfikaty;
13) dopuszcza się wykorzystanie pomieszczenia przeznaczonego na zbiorowy pobyt dzieci lub uczniów do zabawy, nauki, leżakowania lub spożywania posiłków, przy zastosowaniu rozwiązań organizacyjnych zapewniających realizację programu wychowania przedszkolnego lub programu nauczania oraz bezpieczne i higieniczne warunki pobytu dzieci i uczniów;
14) apteczki w lokalu są wyposażone w podstawowe środki opatrunkowe;
15) jest zapewnione utrzymanie czystości i porządku w lokalu, pomieszczenia są utrzymywane w odpowiednim stanie, są przeprowadzane ich okresowe remonty i konserwacje.