W Dzienniku Urzędowym RP w dniu 19.9.2022 r. opublikowano ustawę z 15.9.2022 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1964). Ustawa ta wprowadziła różne zmiany do DochSamTerytU. Na szczególną uwagę zasługują regulacje prawne zgrupowane w art. 70j – art. 70m. W art. 70j DochSamTerytU postanowiono, że jednostki samorządu terytorialnego w celu wsparcia realizacji zadań, w tym zadań, o których mowa w art. 70k ust. 1 DochSamTerytU, otrzymują w 2022 r. dodatkowe dochody z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych w łącznej wysokości 13 673 000 000 zł. Kwotę dodatkowych dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych w wysokości 7 793 172 696 zł rozdziela się między:

1) gminy – w wysokości 5 717 802 281 zł;

2) powiaty – w wysokości 1 640 753 500 zł;

3) województwa – w wysokości 434 616 915 zł.

Podany wyżej przepis odsyła więc do art. 70k ust. 1 DochSamTerytU, gdzie z kolei podano, że w latach 2022–2027 jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana do przeznaczenia na zadania z zakresu poprawy efektywności energetycznej, rozwoju odnawialnych źródeł energii w rozumieniu art. 2 pkt 22 OdnŹródłaEnU oraz ograniczenia kosztów zakupu ciepła lub energii ponoszonych przez odbiorców, wydatków w kwocie nie mniejszej niż równowartość 15% kwot otrzymanych w 2022 r. dodatkowych dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, o których mowa w art. 70j DochSamTerytU.

Co istotne, ww. dochody, minister właściwy do spraw finansów publicznych ma przekazać jednostkom samorządu terytorialnego do 31.12.2022 r., przy czym dochody te mogą być przekazane w ratach.

Analizując powyższe warto zauważyć, że z jednej strony – ustawodawca przekazał do dyspozycji JST ww. dodatkowe środki finansowe. Z drugiej jednak strony – ten sam ustawodawca wprowadził mechanizmy obligujące JST do dokonania określonych zadań sprawozdawczo-rozliczeniowych, bądź mechanizmy ograniczające partycypację lub korzyści JST z tytułu innych dochodów, które dotąd JST przysługiwały. W tym zakresie na szczególną uwagę zasługują m.in. przepisy art. 70k ust. 3 i 4 DochSamTerytU.

Regulacje sprawozdawczo-rozliczeniowe (art. 70 ust. 3 i 4)

Po pierwsze z ust. 3 wynika, że jeżeli jednostka samorządu terytorialnego przeznaczyła na finansowanie zadań, o których mowa w ust. 1 (czyli m.in. wspomniane wyżej zadania dotyczące efektywności energetycznej), wydatki w kwocie mniejszej niż równowartość 15% kwoty dodatkowych dochodów, o których mowa w art. 70j DochSamTerytU, to w 2029 r. nie otrzymuje środków z rezerw subwencji ogólnej.

Po drugie, jednostki samorządu terytorialnego składają do właściwego wojewody, w terminie do dnia 31.3.2028 r., informację o wysokości wydatków przeznaczonych na zadania, o których mowa w ust. 1. W przypadku niezłożenia informacji w terminie, przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio.

Regulacje ograniczające partycypację lub korzyści JST w innych dochodach (art. 70l i art. 70m)

Po pierwsze, z art. 70l DochSamTerytU wynika, że w 2023 r. jednostki samorządu terytorialnego nie otrzymują części rozwojowej subwencji ogólnej, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 5 DochSamTerytU.

Po drugie, zgodnie z art. 70m DochSamTerytU dodatkowych dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, o których mowa w art. 70j ust. 1, nie uwzględnia się przy ustalaniu na 2024 r. korekty dochodów, o której mowa w art. 9c DochSamTerytU.

Jak więc wynika z przytoczonych przepisów, JST uzyskają dodatkowe środki niejako warunkowo, bowiem muszą, co do zasady, respektować limit wydatkowania środków na poziomie nie mniejszym niż 15% kwot otrzymanych w 2022 r. (dodatkowych dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, o których mowa w art. 70j DochSamTerytU). Niedotrzymanie tego warunku wiążę się z konsekwencją w postaci utraty możliwości uzyskania w 2029 r. środków z rezerwy subwencji ogólnej. Podobny negatywny skutek dla JST wystąpi, gdy nie złożą sprawozdania o wysokości wydatków na ww. zadania w terminie do 31.3.2028 r. Z powyższych przepisów wynikają również negatywne skutki finansowe, w tym utrata w 2023 r. możliwości uzyskania części rozwojowej subwencji ogólnej.

Podsumowanie

Wydaje się, że mimo wprowadzonych warunków w zakresie sprawozdawczym, czy wykluczenia partycypacji JST w niektórych dochodach, to w ogólnym rozrachunku JST powinny zyskać na tych nowych rozwiązaniach legislacyjnych. Zyskać, i to podwójnie, po pierwsze, wspomagając atrakcyjność poprzez poprawę środowiska, po drugie, zyskać finansowo, bowiem limit na zadania dotyczące efektywności energetycznej wynosi tylko 15% kwot otrzymanych w 2022 r. jako dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych.