Niezaskarżalność wniosku o nadanie przydziału mobilizacyjnego do obrony cywilnej

Ustawa z 5.12.2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej (Dz.U. 2024 poz. 1907 ze zm.; dalej OchrCywU), przewiduje instytucję tzw. przydziału mobilizacyjnego, czyli zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 5 OchrCywU „imiennego wyznaczenia osoby do realizacji zadań obrony cywilnej w organie lub podmiocie obrony cywilnej, zgodnie z wymaganiami kwalifikacyjnymi i jej doświadczeniem oraz predyspozycjami niezbędnymi do realizacji tych zadań”.

Przydziału mobilizacyjnego w myśl art.135 ust. 1 pkt 1 OchrCywU dokonuje wojewoda na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa, po uzgodnieniu z właściwym miejscowo szefem wojskowego centrum rekrutacji. Krótko mówiąc, postępowanie w sprawie nadania przydziału inicjowane jest przez organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego (odpowiednio: gminy, powiatu, województwa). Zatem to organy samorządowe (w ramach swej właściwości rzeczowej i miejscowej) dokonują weryfikacji osób spełniających kryteria z art. 3 pkt 5 oraz z art. 134 ust. 1 OchrCywU, następnie składając do wojewody wnioski o nadanie przydziału mobilizacyjnego. Zaznaczenia wymaga, że bezpośrednio do wojewody wniosek składa starosta oraz marszałek województwa. Natomiast wniosek wójta (burmistrza,) o nadanie przydziału jest składany za pośrednictwem starosty. Zatem wójt kieruje wniosek nie bezpośrednio do wojewody, ale najpierw do starosty, który przekazuje go wojewodzie. Oczywiście w przypadku miast na prawach powiatu, ich organ wykonawczy (jako wykonujący zadania starosty) przekazuje wniosek również bezpośrednio do wojewody.

Wniosek organu wykonawczego jst wszczyna zatem procedurę wobec osoby, której przydział mobilizacyjny ma być nadany, zatem niewątpliwie dotyczy jej praw czy obowiązków. Czy zatem osobie tej przysługują jakiekolwiek środki prawne do przeciwdziałania już na etapie wniosku o nadanie przydziału?

Na wstępie trzeba zauważyć, że przepisy OchrCywU dotyczące nadanie przydziału mobilizacyjnego nie przewidują zastosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, nie wskazują również, aby przydział wymagał formy decyzji administracyjnej. Zgodnie z art. 134 ust. 7 OchrCywU nadanie przydziału następuje poprzez wydanie karty przydziału mobilizacyjnego obrony cywilnej. Procedura nadania przydziału mobilizacyjnego obrony cywilnej jest wzorowana na nadaniu przydziału mobilizacyjnego żołnierza rezerwy, gdzie również nadanie następuje w drodze wydania karty mobilizacyjnej w trybie art. 531 ustawy o obronie Ojczyzny; tam przepisy KPA stosuje się wyłącznie o doręczeniu karty. W przypadku nadań przydziałów mobilizacyjnych żołnierzom rezerwy nie ulega wątpliwości, że nie jest to czynność wymagająca prowadzenia postępowania administracyjnego zakończonego decyzją administracyjną. Wydanie karty kojarzy się raczej z tzw. innym aktem (czynnością) z zakresu administracji publicznej dotyczącym uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Wydaje się, że podobny charakter posiada wręczenie karty mobilizacyjnej przydziału mobilizacyjnego obrony cywilnej, które to wręczenie jest równoznaczne z nadaniem przydziału mobilizacyjnego obrony cywilnej. Warto dodać, że przepisy OchrCywU jasno precyzują sytuację, gdzie wydawane są decyzje administracyjne (jej np. art. 20 – decyzja o uznaniu za podmioty ochrony ludności). Przydział mobilizacyjny takowej regulacji nie jest poddany, nie jest też określony tryb odwoławczy.

Resumując, nadanie przydziału mobilizacyjnego nie następuje w drodze wydania decyzji administracyjnej poprzedzonej postępowaniem administracyjnym, co do którego stosowałoby się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Wniosek organu wykonawczego jst o nadanie przydziału mobilizacyjnego obrony cywilnej nie stanowi wszczęcia postępowania administracyjnego, nie przybiera formy postanowienia, na które mogłoby przysługiwać zażalenie. Warto dodać, że na dzień dzisiejszy OchrCywU nie przewiduje nawet informowania zainteresowanej osoby o umieszczeniu we wniosku o nadanie przydziału mobilizacyjnego. Krótko mówiąc, wniosek organu wykonawczego jst nie podlega zaskarżeniu przez osobę, która została nim objęta.

Szczegóły dotyczące procedury przydziału mobilizacyjnego mają zostać sprecyzowane w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 140 OchrCywU, lecz trudno przypuszczać, że miałaby być tam zmieniona zasada niezaskarżalności wniosku o nadanie przydziału mobilizacyjnego do obrony cywilnej, ponieważ jest to materia do regulowania przepisami rangi ustawowej.