W kontekście podanej problematyki wstępnie warto zwrócić uwagę na przepisy KC. I tak, odnośnie najmu warto przypomnieć o art. 659 i art. 660 KC. Z podanych regulacji wynika, że przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju. Ponadto, umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nieoznaczony.

Z kolei, w zakresie dzierżawy należy odnotować art. 693 KC, z którego wynika, po pierwsze, że przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu z 26.5.2022 r. (znak WK.WR.40.6.2022.417, opubl. na stronie RIO Wrocław 7.6.2022 r.), w którym organ nadzoru ustalił m.in., że (..) Na podstawie 2 umów najmu/dzierżawy nieruchomości stanowiących własność Gminy (na 7 objętych kontrolą) stwierdzono, że nie ustalano i nie egzekwowano od najemców/dzierżawców odsetek za opóźnienia w płatności czynszów (umowa z 1.4.2020 r. dotycząca dzierżawy części nieruchomości oznaczonej geodezyjnie jako działka nr 696/3; umowa z 29.6.2021 r. dotycząca najmu lokalu użytkowego przy ul. (…….)), co było niezgodne z postanowieniami art. 42 ust. 5 powołanej ustawy o finansach publicznych.

RIO na kanwie ww. stanu faktycznego uznała, że naruszono art. 42 ust. 5 FinPubU. Z tego przepisu wynika, że jednostki sektora finansów publicznych są obowiązane do ustalania przypadających im należności pieniężnych, w tym mających charakter cywilnoprawny, oraz terminowego podejmowania w stosunku do zobowiązanych czynności zmierzających do wykonania zobowiązania.

Natomiast odpowiedzialnego za naruszenia uznano – wójta gminy.

We wniosku pokontrolnym podano zaś, że gmina winna przestrzegać przepisów FinPubU, w szczególności w zakresie ustalania należności o charakterze cywilnoprawnym przypadających jednostce samorządu terytorialnego, stosownie do postanowień art. 42 ust. 5 ustawy. Warto dodać, że zaniechanie w tym zakresie może być nawet tratowane jako naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Podsumowując, stanowisko RIO ma prawne uzasadnienie w przepisach ustawy o finansach publicznych. JST ma prawny obowiązek ustalania należności cywilnoprawnych, w tym odsetek od czynszów dzierżawnych/najmu mienia samorządowego. Po stronie wójta spoczywa zaś szczególny obowiązek dbania o mienie samorządowe.

Źródło: https://bip.wroclaw.rio.gov.pl/