Poniżej prezentujemy wybrane subiektywnym okiem praktyka, najciekawsze orzeczenia z ww. zakresu wydane w ostatnim roku kalendarzowym.

Wyrok NSA z 10.2.2019 r. (I OSK 2718/17)

W wyroku Trybunał Konstytucyjny z 10.3.2015 r. (K 29/13), orzekł o niezgodności z Konstytucyjną art. 1 ust. 1 i 3 ustawy z 29.7.2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości w brzmieniu nadanym ustawą z 28.7.2011 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. Nr 187, poz. 1110). Od momentu ogłoszenia ww. wyroku, normy wyrażone w uznanych za niekonstytucyjne przepisach, rozszerzające krąg uprawnionych do przekształcenia użytkowania wieczystego we własność zostały pozbawione domniemania konstytucyjności. Uzasadnienie wyroku z 10.3.2015 r. (K 29/13) Trybunału Konstytucyjnego nie pozwala na najmniejsze wątpliwości co do tego jakie skutki nastąpiły z chwilą jego ogłoszenia. Ustawowa podstawa do administracyjnego przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności została wyłączona w odniesieniu do kręgu podmiotów, którym ustawodawca w przepisach poprzedzających wejście ustawy zmieniającej z 2011 r. nie przyznał możliwości żądania przekształcenia. Retroaktywność jest zakładana przez samą Konstytucję w art. 190 ust. 4, przewidując możliwość uchylenia ostatecznych orzeczeń i decyzji opartych na przepisie niezgodnym z Konstytucją. Regulacja ta nie może być traktowana jako przejaw wyjątku od zasady, ponieważ jej celem jest wyraźne potwierdzenie przez ustawodawcę, że nawet prawomocne rozstrzygnięcia sądowe powinny podlegać weryfikacji w wyniku uznania przepisu za niezgodny z Konstytucją.

Takie stanowisko zakłada zaś retroaktywność orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Przepis niekonstytucyjny nie może być już stosowany w żadnym postępowaniu, dla oceny stanów zaistniałych przed utratą przezeń mocy obowiązującej.

Wyrok WSA w Szczecinie z 5.10.2019 r. (II SA/Sz 638/19)

W ramach postępowania o wydanie zaświadczenia przekształceniu użytkowania wieczystego w prawo własności nie mogą podlegać badaniu kwestie dotyczące ewentualnej samowolnej zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego, bowiem tego typu postępowanie może być prowadzone jedynie przez organ nadzoru budowlanego. Skoro sporny budynek powstał jako dom letniskowy, zatem skarżący posiada prawo użytkowania wieczystego gruntów, które nie zostały zabudowane na cele mieszkaniowe. Z tego względu nie mogło dojść do przekształcenia tego prawa w prawo własności wspomnianych gruntów.

Postanowienie WSA w Gdańsku z 10.10.2019 r. (II SA/Gd 218/19)

Przepis art. 76 ust. 1 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U z 2018 r. poz. 2204 ze zm.; dalej: GospNierU) stanowi, że stawka procentowa opłaty rocznej za nieruchomości gruntowe, o których mowa w art. 72 ust. 3 pkt 5 GospNierU, może być podwyższona zarządzeniem wojewody w stosunku do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub uchwałą odpowiedniej rady lub sejmiku w stosunku do nieruchomości stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego. Co istotne, podwyższenie stawki procentowej może nastąpić tylko przed oddaniem nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste. Ewentualne zaś wejście w życie zarządzenia lub uchwały, podwyższających stawki procentowe opłat za nieruchomości oddane w użytkowanie wieczyste, już w okresie trwania użytkowania wieczystego, pozostaje bez znaczenia dla wysokości opłat wnoszonych przez danego użytkownika wieczystego i jego następców prawnych

Wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z 12.8.2014 r., data publikacji 22.10.2019 ( II Ca 739/14)

Dobra wiara posiadacza samoistnego służebności polega na usprawiedliwionym ‒ w towarzyszących okolicznościach ‒ przekonaniu, że przysługuje mu posiadane prawo. Dla oceny istnienia dobrej wiary decydujące są kryteria obowiązujące przy nabyciu przez zasiedzenie nieruchomości (art. 292 zd. 2 ustawy z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny [t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145 ze zm.; dalej: KC] w zw. z art. 172 KC), co w przypadku służebności oznacza analizowanie chwili rozpoczęcia wykonywania służebności, czyli korzystania z trwałego i widocznego urządzenia (art. 292 zdanie pierwsze KC). Innymi słowy, dobra wiara posiadacza urządzeń przesyłowych występuje wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność w zakresie odpowiadającym służebności rozpoczęło się w takich okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza on cudzego prawa. Nabycie służebności przesyłu przez zasiedzenie jeszcze przed wytoczeniem powództwa o wynagrodzenie uniemożliwia domaganie się przez właściciela nieruchomości wynagrodzenia za posiadanie służebności także za okres sprzed chwili nabycia, stanowisko w tym zakresie jest już ugruntowane w orzecznictwie.