Z punktu widzenia podanej problematyki na uwagę zasługują regulacje zawarte w art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU oraz art. 3 i art. 5 UłatwHandRolDomU.
Z pierwszej regulacji wynika, że na podstawie SamGminU organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. W drugiej grupie przepisów podano zaś, że miejsce do prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników wyznacza rada gminy w drodze uchwały. Wyznaczając miejsce, o którym mowa w ust. 1, rada gminy bierze pod uwagę w szczególności dogodną komunikację, bliską lokalizację z centrum danej gminy lub miasta lub bliską lokalizację miejsc atrakcyjnych turystycznie. Nadto, rada gminy uchwala regulamin określający zasady prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników na wyznaczonych miejscach, o których mowa w art. 3 ust. 1
W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Podlaskiego z 3.10.2022 r. (NR NK-II.4131.126.2022), opublikowanym w wojewódzkim dzienniku urzędowym 5.10.2022 r.;
We wskazanym rozstrzygnięciu nadzorczym organ nadzoru zakwestionował m.in. zapis, że: (…) osoby nie przestrzegające postanowień niniejszego regulaminu mogą zostać usunięte z miejsca wskazanego do prowadzenia handlu rolników i ich domowników.
W argumentacji prawnej zwrócono uwagę m.in. na fakt, że użyte w ww. art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU pojęcie „zasady i tryb korzystania” zawiera w sobie kompetencję organu stanowiącego gminy do formułowania w stosunku do terenów i urządzeń użyteczności publicznej norm i zasad prawidłowego postępowania, ustalania obowiązujących reguł zachowania się, określenia ustalonego porządku zachowania się. Dalej podano, że podobnie należy ustalać zakres upoważnienia do określenia w drodze regulaminu zasad prowadzenia handlu przez rolników w wyznaczonych miejscach. W pojęciach „zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej” oraz „zasady prowadzenia handlu” (użytym w art. 5 UłatwHandRolDomU) nie mieści się wprowadzanie sankcji za naruszenie wprowadzonych zakazów i nakazów.
Niezależnie od powyższego podkreślono, że przewidziane w regulaminie zakazy i nakazy nie mogą być zagrożone jakimikolwiek sankcjami, ponieważ nie są to przepisy porządkowe. Delegację ustawową do stanowienia przez radę gminy przepisów porządkowych zawiera art. 40 ust. 3 SamGminU, podczas gdy przepis ten nie był podstawą podjęcia przedmiotowej uchwały (por. np. wyrok WSA w Poznaniu z 29.6.2021 r., II SA/Op 294/21).
Ponadto jak wskazano w uzasadnieniu wyroku WSA w Gliwicach z 23.10.2014 r., IV SA/Gl 847/14, „stosowne organy policyjne i porządkowe dysponują co prawda kompetencjami do stosowania przymusu bezpośredniego, ale wynika to z wyraźnych delegacji ustawowych, wystarczających do podejmowania przez nie właściwych interwencji. W żaden sposób nie może wpływać na zakres ich uprawnień przepis prawa miejscowego, niebędący nawet przepisem porządkowym”. Tym samym za istotnie naruszające prawo uznano ww. uregulowanie uchwały.
Podsumowując, stanowisko organu nadzoru ma prawne uzasadnienie. Rada gminy nie może w uchwale w sprawie wyznaczenia miejsc do prowadzenia handlu dla rolników ujmować zapisów związanych z sankcjami na wypadek nieprzestrzegania postanowień regulaminu określającego zasady prowadzenia handlu w piątki i soboty.
Źródło: https://edziennik.bialystok.uw.gov.pl/actbymonths.