M.Ż. i A.A. są współwłaścicielami niewyodrębnionych lokali w kamienicy, która jest posadowiona na gruncie należącym do Miasta W. W kamienicy są zarówno niewyodrębnione, jak i wyodrębnione lokale. Współwłaściciele wnieśli o zniesienie przysługującego im prawa współużytkowania wieczystego działki, na której znajduje się kamienica oraz współwłasności niewyodrębnionych lokali. Sąd I instancji uznał żądanie określone w pozwie za zasadne, natomiast Sąd II instancji skierował do Sądu Najwyższego pytanie prawne: Czy w postępowaniu o zniesienie współwłasności dopuszczalne jest ustanowienie odrębnej własności lokali w budynku stanowiącym odrębny od gruntu przedmiot własności i stanowiącym przedmiot współwłasności gminy i osób fizycznych, jeśli położony jest on na gruncie stanowiącym własność gminy, a wnioskodawcom przysługuje prawo użytkowania wieczystego związane z udziałem we współwłasności w budynku, a jeśli tak, to czy konieczne jest jednoczesne wyodrębnienie wszystkich samodzielnych lokali w rozumieniu przepisu art. 2 ust. 2 ustawy z 24.6.1994 r. o własności lokali (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 716 ze zm., dalej jako: WłLokU) czy też możliwe jest pozostawienie części z nich niewyodrębnionych?

W uzasadnieniu Sąd wyjaśnił, że argumentem za niedopuszczalnością zniesienia współwłasności budynku jest odmienność praw gminy i osób fizycznych do związanego z prawem własności budynku gruntu. Nie ma bowiem możliwości ustanowienia odrębnej własności lokalu bez jednoczesnego określenia udziałów we współwłasności lub współużytkowaniu nieruchomości wspólnej. Gmina nie może być użytkownikiem wieczystym gruntu stanowiącego jej własność, zatem ustanowienie odrębnej własności lokali, które mają jej przypaść, może łączyć się jedynie z określeniem udziałów we współwłasności nieruchomości wspólnej. Natomiast ustanowieniu odrębnej własności lokali, które uzyskają wnioskodawcy będzie towarzyszyć udział w użytkowaniu wieczystym gruntu. W rezultacie dojdzie do sytuacji, w której użytkowanie wieczyste będzie obciążało grunt jedynie w ułamku (zob. post. SN z 17.6.1999 r., I CKN 386/98, OSNC Nr 2/2000, poz. 26).

Sąd podkreślił, że niedopuszczalne jest ustanowienie odrębnej własności jedynie dwóch lokali i przyznanie ich wnioskodawcom zamiast dotychczasowego udziału w użytkowaniu wieczystym. Zasadą jest bowiem objęcie wszystkich lokali w danym budynku orzeczeniem o zniesieniu współwłasności nieruchomości, na podstawie którego ustanowiona zostaje odrębna własność lokali (zob. post. SN z 15.6.2012 r., II CSK 582/11, OSNC Nr 3/2013, poz. 36).

Jednocześnie Sąd stwierdził, że prawo żądania zniesienia współwłasności jest z natury rzeczy związane ze współwłasnością w częściach ułamkowych i pozbawienie współwłaścicieli budynku prawa do wyjścia ze współwłasności naruszałoby art. 210 KC.

Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały stwierdzając, że w obecnym stanie prawnym nie miałaby już ona praktycznego zastosowania. Jak wyjaśniono na skutek wejścia w życie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe przekształciło się w prawo własności tych gruntów. Sąd Najwyższy wskazał, że problem prawny wskazany w pytaniu ma charakter historyczny. Na skutek zmiany w prawie wszystkim uczestnikom postępowania przysługuje jednolite uprawnienie – udział we współwłasności.