Ważne
W pierwszych dwóch przypadkach, jeżeli treść dowodu zapłaty nie budzi wątpliwości, co do przeznaczenia zapłaty na zobowiązanie podatnika, uznaje się, że wpłata pochodzi ze środków podatnika.

1. Wygaśnięcie zobowiązania podatkowego do 31.12.2015 r.

Do 31.12.2015 r. wygaśnięcie zobowiązania podatkowego powodowała jedynie zapłata dokonana przez podatnika. Zapłata dokonana przez osoby z bliskiej rodziny podatnika, w tym również małżonka podatnika, wymagała wyjaśnienia tytułu wpłaty i zwrotu na rachunek wpłacającego, jeżeli wpłacone pieniądze nie były własnością podatnika. Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 26.5.2008 r. (I FPS 8/07, Legalis) wskazał, że obowiązek zapłaty podatku wynika ze zobowiązania podatkowego, a zobowiązanym do jego zapłacenia jest podatnik. Tym samym za słuszną należy uznać tezę, że tylko zapłata podatku przez podatnika prowadzi do realizacji zobowiązania podatkowego i tym samym do jego wygaśnięcia (por. B. Brzeziński, glosa do wyroku NSA z 18.6.2003 r., SA/ Bd 1138/03, POP 2005, z. 6, s. 528). Nie dotyczy to sytuacji, w której osoba wpłacająca podatek dokonuje tego ze środków powierzonych mu przez podatnika. Dokonuje wówczas czynności technicznej – wpłaca podatek za podatnika, działa jednak jedynie jako „posłaniec”. Należy zaznaczyć, że nie są to pojęcia o charakterze normatywnym. Chodzi tu o osobę, która dokonuje faktycznej wpłaty podatku, wpłacając środki otrzymane od podatnika, np. pracownik podatnika w ramach powierzonych obowiązków udaje się do urzędu skarbowego i wpłaca w kasie środki od niego otrzymane, czy też krewny podatnika, wyręczając go, dokonuje zapłaty z jego środków. W tych bowiem wypadkach zapłaty w sensie prawnym dokonuje podatnik, nie zmienia tego faktyczne wyręczenie podatnika w przekazaniu jego środków do kasy organu podatkowego. Opisana sytuacja dotyczyła również małżonka podatnika, mimo że organ podatkowy ma możliwość dochodzenia zapłaty podatku z majątku wspólnego w przypadku istnienia wspólności ustawowej na podstawie art. 29 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.).

2. Zapłata podatku przez osoby z bliskiej rodziny

Od 1.1.2016 r . zapłata podatku może nastąpić również przez małżonka podatnika, jego zstępnych (np. dzieci, wnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie), pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Osoby te mogą zapłacić podatek podatnika bez ograniczenia wpłacanej kwoty.

Ważne
Jeżeli treść dowodu zapłaty nie budzi wątpliwości co do przeznaczenia zapłaty na zobowiązanie podatnika uznaje się, że wpłata pochodzi ze środków podatnika.

3. Zapłata podatku przez inny podmiot

Od 1.1.2016 r. zapłata podatku może nastąpić również przez inny podmiot, jeżeli kwota podatku nie przekracza 1000 zł. Ograniczeniem jest w tym przypadku tylko kwota.

Przykład 1
Jan Kowalski jest zobowiązany do zapłaty podatku od nieruchomości w kwocie 1200 zł za rok 2016 r. Wpłata w kwocie 300 zł z opisem „I rata 2016 r.” została dokonana przez Marię Malinowską. Z uwagi na wysokość podatku wymagane jest wyjaśnienie, czy Maria Malinowska jest osobą zaliczoną do grupy osób z bliskiej rodziny, mających możliwość zapłaty za podatnika.

Przykład 2
Jan Kowalski jest zobowiązany do zapłaty podatku od nieruchomości w kwocie 800 zł za rok 2016 r. Wpłata w kwocie 400 zł z opisem „I i II rata 2016 r.” oraz informacją, że decyzja dotyczy Jana Kowalskiego, została dokonana przez Marię Malinowską. Organ podatkowy uznaje, że wpłata pochodzi ze środków podatnika.

4. Zapłata zaległości podatkowej przez nabywcę przedmiotu hipoteki

Do 31.12.2015 r. nabywca przedmiotu hipoteki lub zastawu skarbowego nie miał możliwości zapłaty kwoty zaległości podatkowej. Zaspokojenie wierzyciela (organu podatkowego) było możliwe jedynie po poddaniu się egzekucji z obciążonej rzeczy. Od 1.1.2016 r. istnieje możliwość zapłaty podatku (zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę) zabezpieczonego hipoteką lub zastawem skarbowym. W takim przypadku zobowiązanie podatkowe wygasa wskutek zapłaty przez tego dłużnika rzeczowego. Przepisy dotyczące zapłaty dokonywanej przez podatnika należy stosować odpowiednio do wpłaty dokonywanej przez dłużnika rzeczowego.

Przykład 3
Jan Kowalski zakupił nieruchomość gruntową od Jana Majewskiego. Nieruchomość jest obciążona hipoteką przymusową na rzecz gminy X z tytułu podatku od nieruchomości w kwocie 1000 zł wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami upomnienia. Jan Majewski wpłaca zaległy podatek. Wpłata stanowi spłatę zaległości obciążającej Jana Kowalskiego.