Regulamin wynagradzania w szkole

Stosownie do art. 30 ust. 1 KartaNauczU wynagrodzenie nauczycieli składa się z:

  1. wynagrodzenia zasadniczego;
  2. dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego, w tym z tytułu sprawowania funkcji wychowawcy klasy, oraz za warunki pracy; 
  3. wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;
  4. nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, jednorazowego świadczenia na start przyznawanego nauczycielowi – stażyście  oraz dodatku dla nauczyciela zatrudnionego na terenie wsi lub w mieście liczącym do 5000 mieszkańców. 

Przepis art. 30 ust. 1 KartaNauczU wprowadzając legalną definicję pojęcia „wynagrodzenia nauczyciela” wskazuje, jakie składniki obok wynagrodzenia zasadniczego stanowią wynagrodzenie nauczyciela. Stawki minimalne wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli są określone w drodze rozporządzenia przez MEN. Z kolei zgodnie z art. 30 ust. 6 KartaNauczU organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia, określa dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w drodze regulaminu:

  1. wysokość stawek dodatków oraz szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków; 
  2. szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;
  3. wysokość i warunki nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, o ile nie zostały one określone w ustawie lub w odrębnych przepisach. 

Przepisy KartaNauczU tworzą zatem system wynagradzania nauczycieli, w którym o warunkach wynagradzania nauczycieli decyduje MEN oraz organ prowadzący.

Na gruncie KP warunki wynagradzania pracowników są określane w drodze układów zbiorowych pracy zawieranych między pracodawcą (organizacją pracodawców w przypadku układów ponadzakładowych), a organizacjami związkowymi reprezentującymi pracowników, dla których układ jest zawierany. Drugą drogą do określenia warunków wynagradzania pracowników jest wydanie przez pracodawcę regulaminu wynagradzania na podstawie art. 772 KP. W przypadku gdy w zakładzie pracy działają związki zawodowe treść regulaminu wynagradzania musi być uzgodniona w trybie art. 30 ZwZawU.

Relacja pomiędzy KartaNauczU a KP

Porównując regulację KartaNauczU i KP można zadać pytanie, czy dyrektor szkoły jako pracodawca może wydać regulamin wynagradzania dla nauczycieli, w przypadku gdy warunki nabycia danego składnika wynagrodzenia nauczyciela nie zostały określone w regulaminie wydanym przez organ prowadzący? Niewątpliwie KartaNauczU jest regulacją szczególną w stosunku do KP. Zgodnie z art. 91c KartaNauczU w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy KP. Natomiast art. 5 KP stanowi, że jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami. Można by zatem przyjąć, że przepis art. 772 KP o regulaminie wynagradzania można stosować w szkole, skoro przepisy KartaNauczU nie stanowią o regulaminie wynagradzania, a tylko o regulaminie wydawanym przez organ prowadzący.

Rozwiązanie powyższego problemu można znaleźć w wyroku WSA w Warszawie z 15.9.2016 r. (V SA/Wa 4028/15) i wyroku NSA z 4.9.2019 r. (I GSK 1280/18) wydanym w wyniku wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku z 2016 r. Przedmiotem orzeczeń sądowych było finansowanie projektu stworzenia uczniom możliwości kształcenia i rozwijania kompetencji kluczowych ze szczególnym uwzględnieniem języków obcych. Projekt był finansowany z funduszy europejskich i dotacji celowej z budżetu krajowego. Beneficjent zobowiązał się do przestrzegania wytycznych, zgodnie z którymi wydatki w ramach projektu są kwalifikowalne, o ile są zgodne z przepisami prawa krajowego i wspólnotowego.

Uchwała rady gminy w sprawie ustalenia regulaminu określającego niektóre zasady wynagradzania za pracę oraz zasady przyznawania nauczycielom zatrudnionym w oświatowych jednostkach organizacyjnych na terenie gminy dodatków do wynagrodzenia, nagród i dodatków socjalnych, nie określała ani warunków przyznawania dodatków specjalnych w związku z realizacją projektów finansowanych ze źródeł zewnętrznych, ani ich wysokości. Dyrektor szkoły wydał na podstawie art. 772 KP regulamin wynagradzania, w którym określił zasady przyznawania dodatków specjalnych w związku z realizacją projektów finansowanych ze źródeł zewnętrznych. Następnie na podstawie tak wydanego regulaminu wynagradzania wypłacono nauczycielom dodatki specjalne. Wypłata dodatków została uznana za wydatek niekwalifikowalny i została wydana decyzja o zwrocie części finansowania. Na decyzję w sprawie zwrotu złożono skargę do sądu administracyjnego.

Rozstrzygnięcie sądowe

Sąd rozpatrując sprawę dokonał wykładni art. 91c ust. 1 KartaNauczU, zgodnie z którym w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy KP. Sąd przyjął, że KartaNauczU normuje w sposób szczególny uprawnienia i obowiązki nauczycieli i w tym zakresie stanowi lex specialis w stosunku do przepisów KP. Zgodnie z regułą kolizyjną lex specialis derogat legi generali, w przypadku zbiegu norm, norma szczegółowa wyłącza zastosowanie normy ogólnej. Tym samym, skoro KartaNauczU przez normy szczególne zawarte w art. 30 ust. 1 i ust. 6 wyraźnie określa składniki wynagrodzenia nauczycieli (w tym dodatki do wynagrodzenia) oraz procedurę ustalenia wysokości i warunków wypłacania tych składników, to nie można przyjąć, że dyrektor szkoły był uprawniony do określenia warunków wynagrodzenia nauczycieli w zakładowym regulaminie wynagradzania wydanym na podstawie normy ogólnej z art. 772 KP.