Uchwalona w dniu 15.9.2022 r. ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców zawiera zmiany wielu różnych ustaw. Wprowadza również specjalne rozwiązania legislacyjne mające umożliwić większą „elastyczność” dla zamawiających i wykonawców zamówień, w tym samorządowych.

Warto w tym miejsce przypomnieć, że podstawowe zasady dokonywania wydatków przez jednostki samorządu terytorialnego wynikają z regulacji prawnych FinPubU. Na uwagę w tym zakresie zasługują m.in. przepisy zawarte w art. 44 ust. 2-4 FinPubU. Z ich treści wynika m.in., że jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków. Nadto – wydatki publiczne powinny być dokonywane w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań. Wreszcie, jednostki sektora finansów publicznych zawierają umowy, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane, na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

Wskazane regulacje prawne (wraz z odpowiednimi przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych) w zasadzie nie pozostawią jednostkom samorządowym możliwości zmian umów (wydatków budżetowych), w kontekście aktualnej trudnej sytuacji spowodowanej wzrastającymi kosztami realizacji zamówień wskutek wzrastającej inflacji.

Rozwiązaniu sygnalizowanych trudności ma służyć zapewne art. 48 nowej ustawy. Zgodnie z jego treścią:

W związku z istotną zmianą cen materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia publicznego, których zamawiający, działając z należytą starannością, nie mógł przewidzieć, dopuszczalna jest zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego, zawartej przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i będącej w toku w tym dniu, bez przeprowadzania nowego postępowania o udzielenie zamówienia, która polega na:
1) zmianie wysokości wynagrodzenia wykonawcy,
2) dodaniu postanowień dotyczących zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia wykonawcy – w przypadku umów, które nie zawierają takich postanowień,
3) zmianie postanowień dotyczących zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia wykonawcy, w szczególności w zakresie maksymalnej wartości zmiany tego wynagrodzenia – w przypadku umów, które zawierają takie postanowienia,

4) zmianie postanowień umowy dotyczących jej wykonania, w szczególności dotyczących:
a) zakresu świadczenia wykonawcy, z czym może wiązać się odpowiadająca jej zmiana wynagrodzenia wykonawcy lub sposobu rozliczenia tego wynagrodzenia,
b) terminu wykonania umowy lub jej części, lub czasowego zawieszenia wykonywania umowy lub jej części,
c) sposobu wykonywania umowy
– o ile wzrost wynagrodzenia wykonawcy spowodowany każdą kolejną zmianą nie przekroczy 50% wartości pierwotnej umowy.

Nadto, w ust. 2 postanowiono, że:

W przypadku gdy zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego dotyczy zmiany wysokości wynagrodzenia wykonawcy, o której mowa w ust. 1 pkt 1–3:
1) strony ponoszą zwiększony koszt wykonania zamówienia publicznego w uzgodnionych częściach;
2) sposób zmiany wynagrodzenia może być ustalony z użyciem odesłania do wskaźnika zmiany ceny materiałów lub kosztów, w szczególności wskaźnika ogłaszanego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Podsumowując, opisane wyżej rozwiązania legislacyjne należy ocenić pozytywnie. Pozwalają bowiem urealnić koszty realizowanych już umów, których stronami są m.in. JST. Jest to zarazem sposób na zalegalizowanie wyższych wydatków zamawiających, w tym o statusie JST, które w wielu przypadkach będą zmuszone renegocjować umowy, a więc i wydatki, wobec wykonawców różnych zadań, choćby tych budowlanych.

Źródło: Sejm