Aktualnie wprowadzane zmiany w systemie oświaty oraz wejście w życie ustawy z 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59; dalej: PrOśw) oznaczają konieczność dostosowania do przekształconego stanu prawnego aktów prawnych regulujących szczegółowe kwestie dotyczące funkcjonowania szkół i przedszkoli. Zmiany obejmą również zasady organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Nowelizacja rozporządzenia miałaby nastąpić 1.9.2017 r.

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 12 ust. 1 ustawy z 7.9.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.; dalej: SysOśwU) naukę religii:

1) publiczne przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja organizują na życzenie rodziców,

2) publiczne szkoły ponadgimnazjalne organizują na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów.

Po osiągnięciu pełnoletniości o pobieraniu nauki religii decydują sami uczniowie.

Z kolei art. 12 ust. 2 SysOśwU zawiera upoważnienie do wydania przez ministra właściwego ds. oświaty i wychowania w porozumieniu z władzami Kościoła Katolickiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych rozporządzenia określającego zasady organizowania nauki religii w przedszkolach i szkołach. Obecnie na jego podstawie obowiązuje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14.4.1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. z 1992 r. Nr 36, poz. 155 ze zm.; dalej: ReligiaSzkolR).

Ważne
Upoważnienia ustawowego z art. 12 ust. 2 SysOśwU ulegnie drobnym zmianom w wyniku wprowadzanej obecnie reformy oświaty, lecz będzie w dalszym ciągu obowiązywało. Wprowadzane zmiany mają na celu wyłącznie dostosowanie go do nowego kształtu systemu oświaty. Wykreślone zostanie odniesienie do gimnazjów, natomiast wyrażenie „ponadgimnazjalnej” zostanie zamienione na „ponadpodstawowe”.

Również zmiany, które zostaną wprowadzone do ReligiaSzkolR będą miały charakter głównie dostosowujący. W § 1 ust. 1 ReligiaSzkolR w obecnym kształcie mowa jest o organizowaniu w publicznych przedszkolach, w ramach planu zajęć przedszkolnych, nauki religii na życzenie rodziców (opiekunów prawnych). Ponadto w publicznych szkołach podstawowych, gimnazjach, ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych, organizuje się w ramach planu zajęć szkolnych, naukę religii i etyki:

1) w szkołach podstawowych i gimnazjach na życzenie rodziców (opiekunów prawnych);

2) w szkołach ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych na życzenie rodziców (opiekunów prawnych), bądź samych uczniów.

Po osiągnięciu pełnoletniości o pobieraniu religii i etyki decydują sami uczniowie.

W związku z tym, że nowa struktura szkół nie przewiduje w swoim składzie gimnazjów, a szkoły ponadgimnazjalne zostaną zastąpione szkołami ponadpodstawowymi, w znowelizowanym ReligaSzkolR, mowa będzie o organizowaniu nauki religii i etyki:

1) w szkołach podstawowych na życzenie rodziców;

2) w szkołach ponadpodstawowych na życzenie rodziców, bądź samych uczniów.

Po osiągnięciu pełnoletniości o pobieraniu nauki religii i etyki mają decydować sami uczniowie.

Ważne
Projektowane zmiany w ReliaSzkolR doprecyzowuje, że nauczanie religii będzie mogło odbywać się w oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych na takich samych zasadach, co w publicznych przedszkolach .

Do dotychczasowych publicznych gimnazjów oraz klas dotychczasowego publicznego gimnazjum prowadzonych w szkołach innego typu, zastosowanie znajdą przepisy ReligiaSzkolR w brzmieniu dotychczasowym, czyli w stanie prawnym do 31.8.2017 r., aż do czasu wygaśnięcia kształcenia w tych gimnazjach i klasach .

Wprowadzenie odniesień do ramowego rozkładu dnia i tygodniowego rozkładu zajęć edukacyjnych

Projektowane zmiany w ReligiaSzkolR przewidują wprowadzenie zapisu, zgodnie z którym zajęcia z religii w przedszkolu (oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej) powinny być uwzględniane w ramowym rozkładzie dnia, natomiast zajęcia z religii i etyki w szkole podstawowej i ponadpodstawowej, w tygodniowym rozkładzie zajęć. W obecnym brzmieniu ReligiaSzkolR stanowi, że zajęcia te organizowane są w ramach „planu zajęć przedszkolnych”, a także „planu zajęć szkolnych”. Pojęcia te obecnie nie występują już w przepisach prawa.

Ważne
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 17.3.2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i przedszkoli (Dz.U. z 2017 r. poz. 649) zakłada, że organizacja pracy przedszkola określona jest w ramowym rozkładzie dnia ustalonym przez dyrektora przedszkola na wniosek rady pedagogicznej, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia oraz oczekiwań rodziców. Z kolei na podstawie ramowego rozkładu dnia, nauczyciel, któremu powierzono opiekę nad oddziałem, będzie ustalał dla tego oddziału szczegółowy rozkład dnia, z uwzględnieniem potrzeb i zainteresowań dzieci.

W przypadku szkół podstawowych i ponadpodstawowych nowe przepisy oświatowe przewidują, że dyrektor szkoły ustala tygodniowy rozkład zajęć edukacyjnych dla poszczególnych klas i oddziałów.

Zmiana definicji rodzica

Pewna korekta zostanie wprowadzona w sposobie określania osoby uprawnionej do wyrażania życzenia w sprawie organizacji nauczania religii i etyki. W obecnym kształcie w ReligiaSzkolR mowa jest o „rodzicach”, natomiast dodaje się, że życzenie takie mogą zgłaszać również inni opiekunowie prawni dziecka lub ucznia. Projekt zmian zakłada skreślenie części odnoszącej się do „opiekuna prawnego”. Nie oznacza, że nie będą oni mieli możliwości wypowiadania się w zakresie organizowania w przedszkolach i szkołach odpowiednio zajęć z religii lub etyki.

Ważne
Ilekroć w przepisach jest mowa o rodzicach, należy przez to rozumieć także prawnych opiekunów dziecka oraz osoby (podmioty) sprawujące pieczę zastępczą nad dzieckiem.

Pozostałe zmiany wprowadzane w rozporządzeniu

Zgodnie z obecnym brzmieniem § 3 ust. 1 ReligiaSzkolR, uczniom których rodzice lub którzy sami wyrażą takie życzenie szkoła organizuje zajęcia z etyki w oparciu o programy dopuszczone do użytku w szkole zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 22a ust. 8 SysOśwU. Nowelizacja § 3 ust. 1 ReligiaSzkolR ma na celu zmianę dotychczasowego odesłania do aktualnego art. 22a ust. 6 SysOśwU, regulującego kwestie związane z dopuszczaniem do użytku w danej szkole programów nauczania.

Zgodnie z § 7 ust. 3 ReligiaSzkolR, nauczyciel religii może prowadzić na terenie szkoły organizacje o charakterze społeczno-religijnym i ekumenicznym na zasadach określonych w art. 56 SysOśwU. Z tytułu prowadzenia organizacji nie przysługuje mu dodatkowe wynagrodzenie. Od 1.9.2017 r. brzmienie tego przepisu ulegnie zmianie, wprowadzając odesłanie do art. 86 PrOśw, który regulować będzie od 1.9.2017 r. kwestie związane z prowadzeniem na terenie szkoły różnego rodzaju organizacji, których celem statutowym jest działalność wychowawcza, albo rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej szkoły.

Ważne
Zgodnie z obecnym brzmieniem § 8 ust. 1 ReligiaSzkolR, nauka religii w przedszkolach i szkołach publicznych wszystkich typów odbywa się w wymiarze dwóch zajęć przedszkolnych (właściwych dla danego poziomu nauczania) lub 2 godzin lekcyjnych tygodniowo. Wymiar lekcji religii może być zmniejszony jedynie za zgodą biskupa diecezjalnego Kościoła Katolickiego albo władz zwierzchnich pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych. Projektowana nowelizacja zakłada zmianę polegającą na usunięciu sformułowania „właściwych dla danego poziomu nauczania”. W wychowaniu przedszkolnym nie wyodrębnia się poziomów nauczania, natomiast wychowankowie przedszkoli realizują różne, dostosowane do ich wieku programy wychowania przedszkolnego, które uwzględniają podstawę programową wychowania przedszkolnego.

Zgodnie z obecną treścią § 9 ust. 1 ReligiaSzkolR, ocena z religii lub etyki umieszczana jest na świadectwie szkolnym bezpośrednio po ocenie ze sprawowania. Projekt przewiduje zastąpienie określenia „ze sprawowania” określeniem „zachowania”, w celu dostosowania brzmienia przepisu do terminologii przyjętej w PrOśw.