„Mały ZUS plus” od 1 lutego 2020 r.

„Mały ZUS plus” to potoczna nazwa na prawo do obniżonych składek na ubezpieczenia społeczne, zapisane w ustawie z 12.12.2019 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. poz. 2550; dalej ustawa zmieniająca). Zaczyna obowiązywać 1.2.2020 r. Tego dnia zastąpi tzw. Mały ZUS, który był stosowany na mocy art. 18c ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: SysUbSpołU). Właśnie w tym przepisie po nowelizacji został zapisany „Mały ZUS plus”. Co istotne, nie obejmuje on składki na ubezpieczenie zdrowotne, wobec której obowiązują dotychczasowe zasady.

Kto może skorzystać

„Mały ZUS plus” został przewidziany dla osób prowadzących działalność gospodarczą na podstawie prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych. Nie dotyczy jednak tych z nich, którzy zdecydowali się na tzw. ulgę na start, czyli nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej (art. 18 ust. 1 prawa przedsiębiorców).

Jest jeszcze kryterium finansowe – roczny przychód za 2019 r. (w kolejnych latach – za poprzedni rok kalendarzowy) nie może przekroczyć 120 000 zł (art. 18c ust. 1 SysUbSpołU po nowelizacji). Kwota ta jest proporcjonalnie zmniejszana, jeżeli przedsiębiorca prowadził działalność gospodarczą tylko przez część roku z powodu jej rozpoczęcia, zawieszenia lub zakończenia w trakcie roku. Oblicza się ją dzieląc 120 000 zł przez liczbę dni kalendarzowych w poprzednim roku kalendarzowym i mnożąc przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia działalności. Otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa.

Z „Małego ZUS plus” przedsiębiorca może w każdym czasie zrezygnować. Taka decyzja jest nieodwołalna.

Kto jest wyłączony

Lista przedsiębiorców, którzy są wyłączeni z możliwości zastosowania „Małego ZUS plus” nie zmieniła się w stosunku do dotychczasowych regulacji (art. 18c ust. 1 SysUbSpołU pozostał nieznowelizowany). Obejmuje przedsiębiorców, którzy:

Jak jest okres opłacania niższych składek

Przedsiębiorca może korzystać z „Małego ZUS plus” maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej. Do tych okresów musi wliczyć jako miesiąc kalendarzowy każdy miesiąc, w którym podlegał ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu co najmniej jeden dzień.

ZUS w przywołanych wyjaśnieniach podpowiada, że jeśli prowadzący działalność korzystał z tzw. Małego ZUS w 2019 r. lub w styczniu 2020 r., okres ten wlicza zarówno do 36 jak i 60 miesięcy kalendarzowych.

Kiedy i jakie dokumenty złożyć

Skorzystanie z „Małego ZUS plus” wymaga terminowego złożenia odpowiednich dokumentów (tabela przygotowana na podstawie Wyjaśnień ZUS). Niedotrzymanie terminu jest bowiem równoznaczne z rezygnacją z opłacania niższych składek.

Jak ustalić podstawę składek

Przedsiębiorca, który będzie korzystał z „Małego ZUS plus”, musi ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia. Oblicza zatem:

Krok 1. Dochód z poprzedniego roku kalendarzowego

Sposób jego ustalania zależy od stosowanej metody rozliczeń podatkowych. W takim razie roczny dochód dla prowadzącego działalność gospodarczą rozliczającego się w poprzednim roku kalendarzowym:

Krok 2. Przeciętny miesięczny dochód z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym

W celu uzyskania tej wartości należy podzielić roczny dochód z działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym przez liczbę dni prowadzenia tej działalności. Następnie wynik trzeba pomnożyć przez 30 i uzyskaną liczbę zaokrąglić do pełnych groszy.

Krok 3. Podstawa wymiaru składek

Do jej otrzymania konieczne jest pomnożenie przeciętnego miesięcznego dochodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym, przez współczynnik 0,5. Wynik musi być zaokrąglony do pełnych groszy. Nie może przekraczać 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ustalonej na dany rok i nie może być niższy niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym. To są limity podstawy wymiaru składek w „Małym ZUS plus”.

Dodatkowe obowiązki związane z „Małym ZUS plus”

1) Przekazanie w deklaracji rozliczeniowej bądź w imiennym raporcie miesięcznym informacji o rocznym przychodzie, rocznym dochodzie oraz formach opodatkowania z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz podstawie wymiaru składek (ZUS DRA cz. II bądź ZUS RCA cz. II).

2) Przedstawienie na żądanie ZUS dokumentów potwierdzających zastosowane w poprzednim roku kalendarzowym formy opodatkowania, wysokość rocznego przychodu i rocznego dochodu z tytułu wykonywania działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia doręczenia wezwania.