W 2010 r. starosta powiatu G. i spółka G., będąca użytkownikiem wieczystym 4 nieruchomości państwowych, zawarły ugodę, w której określiły wysokość rocznej opłaty oraz zaliczyły na poczet tej opłaty wartość nakładów poniesionych przez spółkę G., jako użytkownika wieczystego. Pierwotna opłata miała wynosić ponad 36 tys. zł, a po odliczeniu nakładów (w kwocie blisko 25 tys. zł), wynosiła 11,5 tys. zł.

W 2015 r. starosta przesłał spółce wypowiedzenie wysokości dotychczasowej opłaty rocznej, wraz z odliczeniem poniesionych nakładów oraz ustalił nową opłatę w wysokości 37,5 tys. zł. Odliczenie kosztów miało wynieść już tylko 1,1 tys. zł.

Spółka G. wniosła odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (SKO), przeciwko staroście, twierdząc, że aktualizacja opłaty rocznej jest nieuzasadniona. Spółka nie kwestionowała wysokości pierwotnej opłaty ustalonej w 2010 r., ale żądała utrzymania potrąceń poniesionych na nieruchomość nakładów w dotychczasowej kwocie ok. 25 tys. zł.

Odwołanie przez SKO zostało oddalone, ale spółka wniosła sprzeciw. Sąd I instancji również oddalił roszczenia spółki. Apelację złożyła spółka, jednak sąd II instancji zauważył w sprawie istotny problem prawny.

Sąd II instancji powziął za wątpliwość, czy w procesie o ustalenie wysokości kolejnej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, to sąd uprawniony jest do zamieszczenia w orzeczeniu rozstrzygnięcia w zakresie sposobu rozliczenia nakładów poniesionych przez użytkownika wieczystego nieruchomości gruntowej, wymienionych w art. 77 ust. 4 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2147 ze zm.; dalej: GospNierU).

Ważne
Przy aktualizacji opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste, na poczet różnicy między opłatą dotychczasową, a opłatą zaktualizowaną, zalicza się wartość nakładów poniesionych przez użytkownika wieczystego nieruchomości na budowę poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej po dniu dokonania ostatniej aktualizacji. Chodzi przede wszystkim o nakłady niezaliczone na opłatę oraz te, które dotyczą tylko urządzeń infrastruktury określonych w art. 143 GospNierU, wybudowanych przy udziale środków publicznych.

Sąd Najwyższy w odpowiedzi wydał uchwałę, stwierdzając, że w postępowaniu dotyczącym aktualizacji wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego sąd nie orzeka o zaliczeniu na poczet różnicy pomiędzy opłatą dotychczasową, a opłatą zaktualizowaną wartości nakładów dokonanych przez użytkownika wieczystego, które uwzględniono w poprzedniej aktualizacji, także wtedy, gdy zaliczona z tego tytułu kwota nie została rozliczona w całości.

Ważne
Sąd Najwyższy wskazał w uzasadnieniu, że kognicja sądu w sprawach dotyczących aktualizacji opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste ogranicza się tylko do rozstrzygnięcia sporu o bieżącą opłatę roczną. Sąd nie zajmuje się kwestiami rozliczeń kosztów i nakładów poniesionych na nieruchomość oraz potrąceniami dokonanymi przez strony w ramach wcześniej ustalonej opłaty za użytkowanie wieczyste. Podstawą rozliczenia jest czynność prawna między stronami, o charakterze cywilnoprawnym. Dlatego, jeżeli spór dotyczy wcześniejszych nakładów wówczas rozstrzygnąć go można w drodze innego powództwa, np.: o bezpodstawne wzbogacenie.