W Ministerstwie Edukacji Narodowej trwają obecnie prace nad projektem nowego rozporządzenia określającego wymagania kwalifikacyjne dla nauczycieli. Nowe rozporządzenie ma na celu dostosowanie przepisów określających wymagania kwalifikacyjne nauczycieli do stanu po wejściu w życie ustawy z 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59; dalej: PrOśw). Z drugiej strony planowane jest dostosowanie wymagań kwalifikacyjnych stawianych nauczycielom do zakresów kształcenia nauczycieli, realizowanych w trakcie studiów pierwszego i drugiego stopnia. Planowany termin wejścia w życie nowego rozporządzenia został przewidziany na 1.9.2017 r.

Dostosowanie wymagań kwalifikacyjnych do nowego kształtu systemu oświaty

Obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 12.3.2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1264; dalej: NauczKwalifR) stanie się z początkiem nowego roku szkolnego nieaktualne, w związku ze zmianami wprowadzanymi w systemie oświaty na mocy PrOśw oraz ustawy z 14.12.2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60 ze zm.; PWPrOśw). Nowe rozporządzenie w sprawie wymagań kwalifikacyjnych nauczycieli ma na celu uwzględnienie tych zmian. Projekt rozporządzenia zakłada, że w stosunku do nauczycieli:

1) 8-letnich szkół podstawowych,

2) 3-letnich szkół specjalnych przysposabiających do pracy,

3) 4-letnich liceów ogólnokształcących,

4) 5-letnich techników,

5) szkół policealnych,

zastosowanie znajdą te same przepisy określające wymagania kwalifikacyjne, jakie mają obecnie zastosowanie w stosunku do nauczycieli zatrudnionych w aktualnie funkcjonujących szkołach podstawowych, liceach ogólnokształcących, technikach, szkołach policealnych i szkołach specjalnych przysposabiających do pracy.

Ważne
W branżowych szkołach I i II stopnia stosowane będą te same przepisy, jakie zostały określone dla nauczycieli zatrudnionych odpowiednio w zasadniczych szkołach zawodowych i 5-letnich technikach.

Nauczycielami w szkołach branżowych I stopnia, tak samo jak w przypadku zasadniczych szkół zawodowych, będą mogły zostać osoby, które ukończyły studia I stopnia, a także spełniają pozostałe wymagania kwalifikacyjne.

W celu dostosowania wymagań kwalifikacyjnych stawianych nauczycielom do nowego stanu prawnego, po 1.9.2017 r., projekt rozporządzenia przewiduje wprowadzenie zmian dotyczących wymagań kwalifikacyjnych do:

1) nauczania religii (§ 8 projektu rozporządzenia);

2) prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego, innych niż obowiązkowe zajęcia wychowania fizycznego, rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów oraz zajęć sportowych obejmujących szkolenie sportowe w szkołach sportowych, oddziałach sportowych w szkołach ogólnodostępnych, oddziałach mistrzostwa sportowego w szkołach ogólnodostępnych oraz szkołach mistrzostwa sportowego (§ 19 projektu rozporządzenia);

3) zajmowania stanowiska nauczyciela lub prowadzenia zajęć w placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego i ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego (§ 10 projektu rozporządzenia);

4) nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I-III szkół podstawowych, z uwzględnieniem możliwości kształcenia nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej w zakresie dwóch specjalności, w tym w zakresie języka obcego (§ 12 projektu rozporządzenia);

5) nauczania lub prowadzenia w szkołach, przedszkolach, grupach lub oddziałach zajęć umożliwiających uczniom należącym do mniejszości narodowych, mniejszości etnicznych lub społeczności posługujących się językiem regionalnym podtrzymywanie ich poczucia tożsamości narodowej, etnicznej lub językowej (§ 14 projektu rozporządzenia).

Projektowane nowe rozporządzenie zakłada również określenie kwalifikacji do:

1) zajmowania stanowiska nauczyciela-bibliotekarza za granicą (§ 5 projektu rozporządzenia);

2) nauczania języków obcych przez nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej po ukończeniu studiów magisterskich na kierunkach pedagogika w zakresie nauczania języka obcego w przedszkolach i klasach I-III szkół podstawowych, a także przez nauczycieli wychowania przedszkolnego lub edukacji wczesnoszkolnej, którzy posiadają wymagane świadectwo znajomości języka obcego i ukończyli studia wyższe filologiczne z przygotowaniem pedagogicznym (§ 12 projektu rozporządzenia);

3) zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach wchodzących w skład młodzieżowych ośrodków wychowawczych i nauczyciela-wychowawcy w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną (§ 16 projektu rozporządzenia);

4) zajmowania stanowiska nauczyciela i nauczyciela-wychowawcy w zakładach poprawczych przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną (§ 17 projektu rozporządzenia);

5) zajmowania stanowiska nauczyciela-psychologa, nauczyciela-pedagoga i nauczyciela-logopedy w przedszkolach (§ 18-20 projektu rozporządzenia);

6) zajmowania stanowiska nauczyciela-terapeuty pedagogicznego (§ 22 projektu rozporządzenia);

7) prowadzenia zajęć rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych lub socjoterapeutycznych w przedszkolach, szkołach i placówkach ogólnodostępnych (§ 23 projektu rozporządzenia).

Wymagania kwalifikacyjne nauczycieli a zakres kształcenia realizowanego w systemie szkolnictwa wyższego

Od pewnego już czasu Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje dostosować wymagania kwalifikacyjne nauczycieli do zakresu kształcenia realizowanego w systemie szkolnictwa wyższego na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 17.1.2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz.U. z 2012 r. poz. 131).

Ważne
Kształcenie na studiach I stopnia obejmuje wyłącznie przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolach i szkołach podstawowych, a na studiach II stopnia i jednolitych studiach magisterskich, do pracy we wszystkich typach szkół i placówek.

Natomiast obecnie obowiązujące NauczKwalifR stanowi, że absolwent:

1) studiów I stopnia ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela również w gimnazjach i zasadniczych szkołach zawodowych;

2) zakładu kształcenia nauczycieli ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela również w placówkach wychowania pozaszkolnego, placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania oraz do zajmowania stanowiska wychowawcy w szkolnych schroniskach młodzieżowych, a w przypadku nauczycieli języków obcych również w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych.

W związku z tymi sprzecznościami projektowane rozporządzenie przewiduje zmianę wymagań kwalifikacyjnych stawianych:

1) nauczycielom zatrudnionym w gimnazjach, zasadniczych szkołach zawodowych, placówkach wychowania pozaszkolnego, placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, szkołach za granicą;

2) wychowawcom zatrudnionym w szkolnych schroniskach młodzieżowych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, zakładach poprawczych przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną.

Projektowane rozporządzenie przewiduje, że nauczyciele i wychowawcy zatrudnieni w powyższych jednostkach oświaty, będą musieli legitymować się dyplomem ukończenia studiów magisterskich. Obecnie, sytuacja takich nauczycieli wygląda odmiennie. Muszą oni posiadać dyplom, co najmniej:

1) studiów I stopnia, w przypadku nauczycieli gimnazjów i zasadniczych szkół zawodowych;

2) zakładu kształcenia nauczycieli, w przypadku nauczycieli i wychowawców w przedszkolach i szkołach specjalnych, wychowawców w szkolnych ośrodkach młodzieżowych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych przeznaczonych dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną.

Planuje się wprowadzenie analogicznych zmian w odniesieniu do wymagań kwalifikacyjnych stawianych:

1) nauczycielom języków obcych (§ 12 projektu rozporządzenia);

2) nauczycielom zatrudnionym w przedszkolach i szkołach specjalnych (§ 15 projektu rozporządzenia);

3) nauczycieli-pedagogów, nauczycieli-logopedów, nauczycieli-doradców zawodowych, nauczycieli-terapeutów pedagogicznych i nauczycieli-wychowawców w świetlicach szkolnych i internatach (§ 19-22 i § 24 projektu rozporządzenia).

Ważne
W projekcie nowego rozporządzenia nie przewiduje się wymogu posiadania wykształcenia na poziomie studiów magisterskich w przypadku nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych oraz nauczycieli praktycznej nauki zawodu.

Przepisy przejściowe

Zgodnie z zawartymi w projekcie rozporządzenia przepisami przejściowymi (§ 27-29 projektu rozporządzenia) przewiduje się, że zmiany wymagań kwalifikacyjnych nie będą dotyczyły:

1) nauczycieli zatrudnionych w dniu wejścia w życie rozporządzenia na podstawie mianowania, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów;

2) nauczycieli zatrudnionych w dniu wejścia w życie rozporządzenia, którym na podstawie dotychczasowych przepisów uznano ukończony kierunek (specjalność) studiów za zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć;

3) osób, które ukończyły studia I stopnia rozpoczęte na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie nowego rozporządzenia oraz spełniają pozostałe wymagania kwalifikacyjne.