Kurator spadku, który na czas poszukiwania spadkobierców wynajmuje działkę wchodząca w skład masy spadkowej, nie staje się podatnikiem VAT (wyr. WSA w Krakowie z 20.3.2017 r., I SA/Kr 105/17).

1. Stan faktyczny

Z wnioskiem o interpretację wystąpił radca prawny, który został ustanowiony do pełnienia funkcji kuratora spadku. Do dnia złożenia wniosku nie został ustalony krąg spadkobierców po zmarłym. W związku z tym przed sądem toczy się postępowanie w przedmiocie sprawowania nadzoru nad spadkiem nieobjętym i czynnościami kuratora. Kurator podkreślił, że nie jest podatnikiem VAT.

W skład masy spadkowej wchodzi m.in. niezabudowana działka , która na podstawie umowy najmu jest wykorzystywana do działalności gastronomiczno-usługowej jako ogródek przy restauracji. Kurator zapytał czy do czynszu najmu niezabudowanej działki płaconego przez najemcę powinien doliczyć VAT i wystawiać fakturę oraz składać deklaracje VAT. Sam uważał, że nie jest do tego zobowiązany.

Fiskus uznał, że kurator spadku działa samodzielnie, bo spadkobierca (krąg spadkobierców) nie jest jeszcze znany. W konsekwencji, czynności wykonywane przez kuratora sądowego pełniącego funkcje zarządcy nieruchomości na rzecz potencjalnych spadkobierców przemawiają za uznaniem go za podatnika VAT.

2. Rozstrzygnięcie WSA

Kurator zaskarżył interpretację fiskusa. Wojewódzki sąd administracyjny uwzględnił jego skargę. Sąd zauważył, że kurator spadku występuje w obrocie pod własnym imieniem, jednak nie pozwala to uznać, że prowadzi on tym samym samodzielnie działalność gospodarczą z tytułu wynajmu zarządzaną nieruchomością i że jest w tym zakresie podatnikiem VAT. W takiej sytuacji kurator w dalszym ciągu jest tylko zarządcą spadku ustanowionym przez sąd i nie uzyskuje bezpośrednio korzyści z umowy najmu. Jego działalność w tym zakresie nie ma charakteru zarobkowego, co wyklucza uznanie go za podatnika VAT w odniesieniu do świadczenia tych usług.

Ważne
Zarządca nieruchomości zobowiązany jest wykonywać czynności potrzebne do prowadzenia prawidłowej gospodarki. Ma prawo pobierać zamiast właścicieli pożytki z nieruchomości, spieniężać je w granicach zwykłego zarządu oraz prowadzić sprawy, które przy wykonywaniu takiego zarządu okażą się potrzebne. W sprawach wynikających z zarządu nieruchomością zarządca może pozywać i być pozywany. Zarządcy wolno zaciągać tylko takie zobowiązania, które mogą być zaspokojone z dochodów z nieruchomości i są gospodarczo uzasadnione.

Zarządca sądowy/kurator spadku otrzymuje wynagrodzenie za wykonywane czynności, które jest określane przez sąd. Pobrany czynsz najmu nie stanowi w żaden sposób dochodu kuratora. Całość uzyskiwanego czynszu jest gromadzona na rachunku bankowym ustalonym przez sąd spadku na poczet masy spadkowej należnej domniemanym spadkobiercom. Ostatecznym beneficjentem pobranego czynszu są więc spadkobiercy. Kurator za swoje działanie otrzymuje wynagrodzenie ustalone przez sąd, które nie jest w żaden sposób uzależnione od wysokości pobranego czynszu.

Skarżącemu nie można przypisać statusu podatnika VAT z tytułu zawartej umowy najmu działki z tego tylko powodu, że to on występuje w obrocie reprezentując interesy właścicieli (spadkobierców). Bez znaczenia jest to, czy kuratorowi uda się odnaleźć osoby z kręgu spadkobierców. W przypadku braku spadkobierców z rodziny spadkodawcy spadek przypada bowiem gminie, względnie Skarbowi Państwa.

3. Wnioski praktyczne

Sąd podkreślił, że kurator tylko zarządza spadkiem, aby przyszli spadkobiercy, których próbuje ustalić, nie doznali uszczuplenia w związku z wygaśnięciem umów najmu z chwilą śmierci spadkodawcy albo jest zobowiązany kontynuować zawarte umowy mimo śmierci właściciela wynajmowanego majątku.

Ważne
Aby można było zidentyfikować podatnika, musi on dysponować towarem jak właściciel. Nie jest nim jednak kurator, gdyż pełni tylko funkcję z powołania sądu, za co dostaje wynagrodzenie. Dopóki zatem spadek nie zostanie przekazany we władanie ustalonym spadkobiercom, dopóty fiskus nie będzie mógł otrzymać należnego VAT od wynajmu.