W sierpniu 2016 r. Komisarz Wyborczy (dalej: Komisarz) w Kielcach wygasił mandat burmistrza Chęcin, powołując się na złamanie przez niego ustawowego zakazu łączenia pełnienia funkcji w samorządzie z zakazem zatrudnienia w administracji rządowej. Zdaniem Komisarza zakaz sformułowany w art. 27 pkt 3 ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm., dalej: SamGminU) powoduje wygaśnięcie mandatu na mocy art. 492 § 4 w związku z art. 492 § 5 ustawy z 5.1.2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz. 112 ze zm., dalej: KodeksWyb).

Chodziło o to, że w momencie obejmowania mandatu, mężczyzna pracował w Państwowym Instytucie Geologicznym – Państwowym Instytucie Badawczym. Burmistrz Chęcin nie zgodził się z tą decyzją i wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach. Skarżący stwierdził, że Komisarz nie miał w tej sytuacji kompetencji do stwierdzenia wygaśnięcia jego mandatu.

Jak podnosił burmistrz Chęcin, na podstawie art. 492 § 2 i 2a KodeksWyb ustawodawca podzielił kompetencje do stwierdzania wygaśnięcia mandatu pomiędzy radę gminy oraz Komisarza. Temu drugiemu przyznał jednak uprawnienia tylko w sytuacjach oczywistych, nie budzących wątpliwości. Wprawdzie w art. 492 § 2 i 2a KodeksWyb zostało zawarte stwierdzenie, że Komisarz ma uprawnienia do stwierdzania wygaśnięcia mandatu w sytuacjach określonych w art. 27 SamGminU (m.in. łączenie stanowisk), ale są to przepisy ogólne.

W art. 492 § 4 i 5 KodeksWyb zostało zaś, uszczegółowione jak wygląda procedura w przypadku, gdy radny funkcję pełnił już przed dniem wyborów i nie zrzekł się jej po upływie trzech miesięcy od ślubowania. W takiej sytuacji, zdaniem skarżącego, kompetencje ma rada gminy (taka sytuacja była w załączonym stanie faktycznym).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach stwierdził również, że kluczowe dla wydania wyroku jest rozstrzygnięcie, która z sytuacji przewidzianych przez ustawodawcę miała miejsce:

1) zdarzenie powodujące wygaśnięcie mandatu miało miejsce w trakcie kadencji;

2) pełnienie funkcji albo prowadzenie działalności gospodarczej miało miejsce jeszcze przed wyborem.

Odpowiedź na to pytanie pozwoli, zdaniem Sądu, rozstrzygnąć, kto miał prawo stwierdzić ewentualne, wygaśnięcie mandatu.

Według WSA w Kielcach systematyka art. 492 KodeksWyb rozstrzyga, że podział kompetencji pomiędzy radę i Komisarza następuje tylko w sytuacji nr 1), gdy zdarzenie ma miejsce po wyborze wójta. „Zdaniem składu orzekającego w niniejszej sprawie (…) Komisarz wyborczy przejął kompetencje rady co do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu z przyczyn określonych w art. 27 ustawy o samorządzie gminnym ale tylko wówczas, gdy wójt obejmie funkcje, o których mowa w art. 492 § 1 pkt 5, w trakcie sprawowania mandatu”. Dlatego WSA w Kielcach uznał, że w zaistniałej sytuacji organem upoważnionym do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu jest rada gminy.