Przepisy wejdą w życie 1.1.2017 r. W związku z dokonywanymi zmianami przewidziano również rozwiązania przejściowe. Nowe regulacje znajdą zastosowanie do płatności dokonywanych w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31.12.2016 r. Jednocześnie rozwiązanie to nie będzie miało zastosowania do płatności wynikających z transakcji zawartych przed 1.1.2017 r., jeżeli wartość transakcji nie przekroczy dotychczasowego limitu (15 tys. euro). Nowe regulacje nie będą stosowane się do płatności dotyczących kosztów zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów przed dniem wejście w życie ustawy zmieniającej. Dotychczasowe postanowienia art. 22 ustawy z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 584 ze zm.; dalej: SwobDziałGospU) będą stosowane do transakcji zawartych przed dniem wejścia w życie nowej regulacji.
Wysokość transakcji gotówkowych
Zmieniona została kwota, od której powstaje obowiązek dokonywania lub przyjmowania płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy – z 15 tys. euro na 15 tys. złotych (art. 22 ust. 1 pkt 2 SwobDziałGospU). Oznacza to, że obowiązek ten obejmie większą liczbę dokonywanych transakcji, gdyż próg, od którego obowiązek powstaje, został znacząco obniżony.
Z opisanym obowiązkiem powiązano sankcję podatkową. W przypadku gdy przedsiębiorca nie dokona płatności związanej z transakcją, której jednorazowa wartość przewyższa 15 tys. zł, za pośrednictwem rachunku płatniczego, nie będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca tej transakcji została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Przepisy te mają zastosowania wyłącznie w przypadku gdy stronami transakcji, z której wynika płatność, są przedsiębiorcy.
Dodatkowo dostosowano przepisy SwobDziałGospU do przepisów ustawy z 19.8.2011 r. o usługach płatniczych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 873), która przewiduje możliwość dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego w instytucji płatniczej bądź w pieniądzu. Wprowadzono również nową regulację dotyczącą zasad przeliczania transakcji walutowych zbliżoną do obowiązującej obecnie w ustawie z 27.7.2002 r. – Prawo dewizowe (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 826).
Zmiany w podatkach dochodowych
Wymogi określone w przepisach SwobDziałGospU związane zostały ze sferą rozliczeń podatkowych poprzez zastosowanie mechanizmu wyłączenia (korygowania) z kosztów podatkowych w ustawie z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) oraz w ustawie z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.) płatności dokonywanych z naruszeniem dyspozycji art. 22 SwobDziałGospU.
Regulacja ta dotyczy zarówno kwot zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, jak i do tych, które na podstawie przepisów ustaw podatkowych będą dopiero zaliczone do kosztów podatkowych. Zgodnie z obowiązującymi w podatku dochodowym zasadami, koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, podlegają podatkowemu rozliczeniu w momencie osiągnięcia przychodu, z którym te koszty są związane. Natomiast koszty inne niż bezpośrednio związane z przychodami, tzw. koszty pośrednie, podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia, a więc w dniu, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych na podstawie odpowiedniego dowodu księgowego.
Stosowne zmniejszenie dokonywane będzie w miesiącu dokonania płatności z pominięciem rachunku płatniczego. W przypadku gdy w danym miesiącu podatnik poniesie koszty w niższej wysokości niż kwota zmniejszenia, wówczas będzie zobowiązany do zwiększenia przychodów o różnicę. Nowe przepisy zawierają również regulacje związane ze zmniejszeniem kosztów (zwiększeniem przychodów) w przypadku zmiany formy opodatkowania przez podatnika zobowiązanego do stosownej korekty. W takim przypadku korekta dokonywana będzie za rok podatkowy poprzedzający rok podatkowy, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania.