W Dz.U. z 2021 r. pod poz. 1162 opublikowano ustawę z 24.6.2021 r. o zmianie niektórych ustaw związanych ze świadczeniami na rzecz rodziny (dalej: ZmŚwiadRodzU).

Zmiany wprowadzono m.in. do ustawy z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 111; dalej: ŚwRodzU), i dotyczą m.in. spraw świadczeń rodzinnych realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.

Z art. 3 pkt 15a ŚwRodzU wynika, że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego zawierają rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE):

  • nr 883/2004 z 29.4.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE L 166 z 30.4.2004 r., s. 1 ze zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 5, s. 72) oraz
  • nr 987/2009 z 16.9.2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE L 284 z 30.10.2009 r., s. 1).

Zgodnie z art. 21 ŚwRodzU, do zadań wojewody w zakresie świadczeń rodzinnych należy:

  • pełnienie funkcji instytucji właściwej w związku z udziałem Polski w koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku przemieszczania się osób w granicach UE, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Konfederacji Szwajcarskiej;
  • wydawanie decyzji w sprawach świadczeń rodzinnych realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.

Świadczenia rodzinne przyznane decyzją wydaną przez wojewodę wypłaca organ właściwy, czyli – zgodnie z art. 3 pkt 11 ŚwRodzU – czyli wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie rodzinne lub otrzymującej świadczenie rodzinne.

Do ŚwRodzU wprowadzono  przepisy dotyczące spraw świadczeń rodzinnych realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego. I tak, zgodnie z art. 21 ust. 5 i 6 ŚwRodzU, w sprawach o świadczenia rodzinne realizowane w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego komunikacja między organem właściwym a wojewodą odbywa się wyłącznie przy użyciu systemu teleinformatycznego utworzonego przez ministra właściwego do spraw rodziny po zastosowaniu zapewnionych w systemie sposobów potwierdzenia pochodzenia oraz integralności przesłanych danych. Chodzi tu w szczególności o przesyłanie:

  • wniosków wraz z dokumentami lub decyzji administracyjnych, niezależnie od postaci, w której zostały złożone lub wydane (w przypadku wniosków, decyzji lub innych dokumentów, które posiadają wyłącznie postać papierową, przekazywana jest ich elektroniczna kopia);
  • odwołań, ponagleń, zażaleń, innych akt sprawy, a także postanowień lub decyzji administracyjnych, niezależnie od postaci, w której zostały złożone lub wydane (w przypadku dokumentów, które posiadają wyłącznie postać papierową, przekazywana jest ich elektroniczna kopia).

W przypadku (zmieniony art. 23a ust. 1 i 2 ŚwRodzU):

  • gdy osoba uprawniona do świadczeń rodzinnych lub członek rodziny tej osoby lub rodzic dziecka przebywa poza granicami Polski w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy przekazuje wniosek wraz z dokumentami, w tym informacjami dotyczącymi sprawy, wojewodzie;
  • •przebywania osoby uprawnionej do świadczeń rodzinnych lub członka rodziny tej osoby lub rodzica dziecka w dniu wydania decyzji ustalającej prawo do świadczeń rodzinnych lub po dniu jej wydania poza granicami Polski w wymienionym wyżej państwie, organ właściwy występuje do wojewody o ustalenie, czy w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, przekazując niezbędne dokumenty, w tym informacje dotyczące sprawy (dodano tu wyróżnioną osobę).

Jeżeli wojewoda w sytuacji, gdy osoba uprawniona do świadczeń rodzinnych lub członek rodziny tej osoby lub rodzic dziecka przebywa poza granicami Polski w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, ustali, że mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, wydaje decyzję z art. 21 ŚwRodzU. Zgodnie z dodanym ust. 4a do art. 23a ŚwRodzU, przypadku gdy taka decyzja wojewody nie obejmuje całego okresu, na który ustalane jest prawo do świadczenia rodzinnego, wojewoda przekazuje sprawę organowi właściwemu w celu ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych za okres nieobjęty decyzją.

Ważne

Z art. 15 ZmŚwiadRodzU wynika, że przepisy art. 21 ust. 5 i 6 ŚwRodzU (w zakresie, w jakim istniejące rozwiązania techniczne nie umożliwiają wojewodzie odbioru i obsługi przekazywanych przez organy właściwe dokumentów) – mają zastosowanie po raz pierwszy po wdrożeniu rozwiązań technicznych umożliwiających odbiór i obsługę dokumentów. Termin wdrożenia tych rozwiązań technicznych ogłosi w Dz.U. minister rodziny w drodze rozporządzenia. Do czasu wdrożenia tych rozwiązań technicznych komunikacja między wojewodą a ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego w omawianym zakresie, odbywa się za pomocą elektronicznych skrzynek podawczych.

Do art. 23a ŚwRodzU dodano także ust. 2b i 2c, zgodnie z którymi przekazywanie wniosku oraz dokumentów następuje wyłącznie – w przypadku wniosku złożonego w postaci:

  • papierowej – poprzez wprowadzenie do systemu teleinformatycznego (art. 21 ust. 5 ŚwRodzU), danych zawartych we wniosku oraz elektronicznych kopii załączników do wniosku;
  • elektronicznej – poprzez przekazanie wraz z elektronicznymi kopiami załączników za pomocą systemu teleinformatycznego.

Dokumenty dotyczące osób, o których mowa w art. 23a ust. 1 i 2 ŚwRodzU, obejmują w szczególności imię i nazwisko, a także:

  • PESEL, a w przypadku gdy nie nadano PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość,
  • zagraniczny numer identyfikacyjny służący do identyfikacji ludności,
  • państwo pobytu,
  • okres pobytu poza granicami Polski,
  • adres miejsca zamieszkania poza granicami Polski,
  • nazwę i adres pracodawcy poza granicami Polski,
  • miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza granicami Polski,

– jeżeli są znane.

Dodano też przepis wyłączający zastosowanie ustawy z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735; dalej: KPA). Zgodnie z ust. 3 dodanym do art. 32 ŚwRodzU, w sprawach o świadczenia rodzinne realizowane w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego przez wojewodę, nie stosuje się przepisów art. 37 KPA, zgodnie z którymi stronie służy prawo do wniesienia ponaglenia, jeżeli sprawy nie załatwiono w terminie.

Ważne

Do ponagleń w sprawach o świadczenia rodzinne realizowane w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego wniesionych na podstawie art. 37 KPA przed 13.7.2021 r., stosuje się przepisy dotychczasowe (art. 20 ust. 1 ZmŚwiadRodzU).

Ponadto, w sprawach o świadczenia rodzinne realizowane w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego wojewoda może zmienić decyzję odmawiającą przyznania świadczeń rodzinnych w przypadku otrzymania informacji o odmowie przyznania świadczeń na rzecz rodziny w innym państwie członkowskim w związku z zastosowaniem przepisów o koordynacji lub przyznaniu tych świadczeń w niższej wysokości, niż przyjęto przy wydawaniu zmienianej decyzji. Wszczęcie postępowania w takich sprawach następuje z urzędu i nie wymaga zawiadomienia strony (art. 32 dodane ust. 4 i 5 ŚwRodzU).

Analogiczne przepisy wprowadzono do ustawy z 11.2.2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2407), czyli w sprawach o świadczenie wychowawcze realizowane w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.