W kontekście podanej problematyki warto wstępnie przypomnieć ogólne regulacje GospNierU, która m. in. w art. 18 stanowi, że nieruchomości mogą być oddawane jednostkom organizacyjnym w trwały zarząd, najem i dzierżawę oraz użyczane na cele związane z ich działalnością.
Ponadto znaczenie mają przepisy art. 43 ust. 1-2 oraz art. 45 ust. 1, z których wynika zaś, że trwały zarząd jest formą prawną władania nieruchomością przez jednostkę organizacyjną. Jednostka organizacyjna ma prawo, z zastrzeżeniem ust. 6, korzystania z nieruchomości oddanej w trwały zarząd, a w szczególności do:
1) korzystania z nieruchomości w celu prowadzenia działalności należącej do zakresu jej działania;
2) wykonywania robót budowlanych, zgodnie z przepisami prawa budowlanego, za zgodą organu nadzorującego;
3) oddania nieruchomości lub jej części w najem, dzierżawę albo użyczenie na czas nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd, z równoczesnym zawiadomieniem właściwego organu i organu nadzorującego, jeżeli umowa jest zawierana na czas oznaczony do 3 lat, albo za zgodą tych organów, jeżeli umowa jest zawierana na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub czas nieoznaczony, jednak na okres nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd; zgoda jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość.
Niezależnie od powyższego, trwały zarząd na rzecz jednostki organizacyjnej ustanawia właściwy organ, w drodze decyzji, z zastrzeżeniem art. 60 ust. 3.
W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w wystąpieniu pokontrolnym RIO w Warszawie z 26.8.2022 r. (znak WK.510.17.2022.MM), skierowanym do jednej z gmin województwa mazowieckiego.
W stanie faktycznym ww. sprawy ustalono, że: nie uregulowano formy prawnej władania nieruchomościami komunalnymi służącymi jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej do wykonywania statutowej działalności (str. 76 protokołu kontroli).
Natomiast w ramach wniosku pokontrolnego nakazano, aby uregulować prawną formę władania nieruchomościami przez jednostki organizacyjne, stosownie do art. 18 w związku z art. 4 pkt 10 GospNierU, mając na uwadze art. 43 ust. 1 i art. 45 ust. 1 cytowanej ustawy.
Podsumowując, ustalenia kontrolne RIO są w pełni uzasadnione. Wójt gminy, jako podmiot gospodarujący mieniem komunalnym, powinien zapewnić właściwe uregulowanie formy prawnej władania nieruchomościami komunalnymi służącymi jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej. Naruszenia w podanym zakresie przedmiotowym mogą zostać wykazane przez RIO w trakcie kontroli gospodarki finansowej danego samorządu, w tym gospodarki komunalnej.
Źródło: https://warszawa.rio.gov.pl
