Planuje się, że Rada Ministrów zajmie się projektami w III kwartale 2015 r. Warto zatem już teraz przybliżyć opracowaną koncepcję wdrożenia unijnych regulacji. Nowa ustawa wprowadzi także wiele przepisów fakultatywnych, tj. takich, co do których swoboda decyzji pozostawiona jest państwom członkowskim. Podstawowe elementy koncepcji związane z przepisami unijnymi w zakresie zamówień klasycznych przedstawia tabela 1. Zastrzec jednakże trzeba, że to dopiero początek drogi legislacyjnej (w tym wielu uzgodnień i konsultacji), a w związku z tym przepisy, które powstaną, mogą odbiegać w większym lub mniejszym zakresie od planów koncepcyjnych.

Koncepcja związana z przepisami unijnymi w zakresie zamówień klasycznych

Definicje

Zachowanie definicji dotychczasowych pojęć, które nie zostały zmienione przez nowe dyrektywy.

Wdrożenie nowych pojęć, tj. dokumenty zamówienia, scentralizowane działania zakupowe, pomocnicze działania zakupowe, centralna jednostka zakupująca, dostawca usług w zakresie obsługi zamówień, innowacje, etykieta, wymogi dotyczące etykiet, konflikt interesu, oferta nieprawidłowa, niedopuszczalna i nieodpowiednia, nieodpowiedni wniosek.

Wprowadzenie definicji legalnej pojęcia „progi unijne”, która będzie odsyłać do obowiązujących w danym momencie regulacji unijnych, zarówno przepisów dyrektyw, rozporządzeń unijnych oraz komunikatów Komisji Europejskiej ogłaszanych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, określających raz na dwa lata równowartość progów stosowania przepisów dyrektyw w walutach krajowych państw członkowskich, nieuczestniczących w unii monetarnej.

Wprowadzenie definicji profilu nabywcy, tj. ogółu środków teleinformatycznych obejmujących ustandaryzowane miejsce zamawiającego zapewniające wszelką komunikację i wymianę informacji odbywającą się w ramach postępowania o udzielanie zamówienia publicznego.

Zdefiniowanie Biuletynu Zamówień Publicznych (BZP) – repozytorium wszystkich ogłoszeń dotyczących zamówień publicznych, zarówno o wartości mniejszej, jak i równej progom unijnym lub większej, znajdującego się na platformie elektronicznej prowadzonej przez Prezesa UZP

Wyłączenia stosowania ustawy

Obok dotychczasowych wyłączeń (np. nabycie lub najem praw do nieruchomości, usługi arbitrażowe, określone usługi finansowe) wdrożone zostaną nowe wyłączenia dotyczące m.in. współpracy między podmiotami sektora publicznego (tzw. zamówienia typu in-house)

Zamówienia mieszane

Zostaną określone zasady udzielania zamówień mieszanych, tj. takich:

  • na których przedmiot składają się nie jeden, ale różne rodzaje zamówień (dostawy, usługi, roboty budowlane),
  • których przedmiot wchodzi w zakres stosowania dwóch różnych dyrektyw – odpowiednio: dyrektywy klasycznej 2014/24/UE, dyrektywy sektorowej 2014/25/UE lub dyrektywy obronnej,
  • które wchodzą w zakres stosowania dwóch różnych reżimów prawnych (np. w zakres zamówień klasycznych i sektorowych lub w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa czy koncesji),
  • które są objęte zarówno zakresem poszczególnych reżimów prawnych (klasycznych, sektorowych, w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa), jak i podlegających wyłączeniom stosowania dyrektyw, w tym na podstawie art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu UE

Zasady

Zostanie wdrożona zasada:

  • równego i niedyskryminacyjnego traktowania wykonawców,
  • proporcjonalności,
  • przejrzystości,
  • nie udzielania zamówień publicznych wykonawcom, którzy nie przestrzegają przepisów dotyczących prawa pracy, prawa socjalnego i ochrony środowiska.

Zezwolenie zamawiającym na nieujawnianie informacji przekazanych przez wykonawców i oznaczonych przez nich jako poufne, w szczególności tajemnic handlowych lub technicznych oraz poufnych aspektów ofert.

Zamawiający będą mogli stawiać wykonawcom wymagania, związane z nieujawnianiem informacji przekazanych przez wykonawców, mające na celu ochronę poufnego ich charakteru, w celu wyodrębnienia od informacji, które zamawiający udostępniają w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego

Komunikacja i wymiana informacji

Komunikacja elektroniczna będzie wykorzystana do publikacji ogłoszeń, udostępniania dokumentów zamówienia, składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i ofert, wymiany informacji.

Środki elektroniczne mają być:

  • niedyskryminujące, ogólnie dostępne i interoperacyjne z produktami ITC będącymi w powszechnym użyciu,
  • stosowane w odniesieniu do składania dokumentów na potwierdzenie spełniania warunków udziału w postępowaniu.

Dopuszczone zostaną sytuacje, gdy niektóre części oferty będą mogły zostać przekazane zamawiającemu pocztą lub w inny sposób.

Wprowadzona zostanie możliwość zastosowania w postępowaniu, z uwagi na wyspecjalizowany charakter zamówienia, narzędzi i urządzeń elektronicznych lub formatów plików, które nie są ogólnie dostępne, lub które nie są obsługiwane za pomocą ogólnie dostępnych aplikacji, pod warunkiem zaoferowania alternatywnych środków dostępu, tj. swobodny dostęp do tych narzędzi i urządzeń w siedzibie zamawiającego, przez Internet lub za pomocą prowadzonego przez zamawiającego alternatywnego kanału elektronicznego.

Środkiem komunikacji elektronicznej, który zapewni wymianę informacji, w tym składanie wniosków i ofert, będzie profil nabywcy – w rozumieniu przepisów nowej ustawy będzie narzędziem elektronicznym umożliwiającym publikacje ogłoszeń, udostępnianie dokumentów zamówienia, przesyłanie pytań przez wykonawców i udzielanie odpowiedzi przez zamawiających, przesyłanie innych informacji przez zamawiających, przesyłanie i odbiór wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oraz ofert.

Strona internetowa zamawiającego (obecne miejsce upubliczniania określonych informacji w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego) przestanie być miejscem zamieszczania informacji o zamówieniach.

Ogłoszenia i dokumenty zamówienia upubliczniane na profilu nabywcy będą dostępne dla każdego podmiotu, a pozostałe usługi profilu (np. przesyłanie pytań, udzielanie odpowiedzi, składanie ofert i wniosków) będą dostępne po zarejestrowaniu się.

Szczegółowe wymagania techniczne dotyczące narzędzi i urządzeń przeznaczonych do komunikacji elektronicznej (w tym profilu nabywcy), zasady podpisywania dokumentów elektronicznych (tj. wniosków, ofert, wykazów, oświadczeń, pełnomocnictw oraz formaty załączników dokumentów elektronicznych) zostaną uregulowane w przepisach wykonawczych do ustawy.

Okres przejściowy:

  • przesunięcie obowiązku korzystania z profilu nabywcy do 18.10.2018 r., z wyjątkiem centralnych jednostek zakupujących, które będą stosować pełną komunikację elektroniczną od 18.4.2017 r.,
  • zamawiający będą w ww. okresie zobowiązani wyłącznie do elektronicznego przesyłania ogłoszeń do właściwego publikatora, udostępniania dokumentów zamówienia na własnej stronie internetowej, wymiany informacji z wykonawcą i przyjmowania wniosków oraz ofert pocztą, faksem, z użyciem środków komunikacji elektronicznej lub dowolnym połączeniem tych sposobów

Zamówienia zastrzeżone

Zamawiający będzie mógł zastrzec w ogłoszeniu o zamówieniu, że prawo udziału w postępowaniach będzie przysługiwało zakładom pracy chronionej oraz wykonawcom, których głównym celem jest społeczna i zawodowa integracja osób niepełnosprawnych lub osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, pod warunkiem że co najmniej 30% osób zatrudnionych przez te zakłady lub tych wykonawców stanowić będą pracownicy niepełnosprawni lub pracownicy znajdujący się w niekorzystnej sytuacji

Procedury udzielania zamówień

W przypadku zamówień o wartości równej progom unijnym lub większej zamawiający będzie miał do wyboru następujące tryby udzielania zamówień publicznych:

  • przetarg nieograniczony,
  • przetarg ograniczony,
  • negocjacje z ogłoszeniem,
  • dialog konkurencyjny,
  • partnerstwo innowacyjne,
  • negocjacje bez ogłoszenia

Systemy udzielania zamówień i zamówienia elektroniczne

Umowy ramowe – w stosunku do obowiązującego Pzp zmianie ulegną sposoby realizacji umowy ramowej, w przypadku gdy zostanie ona zawarta z więcej niż jednym wykonawcą.

Dynamiczny system zakupów:
– będzie stosowany w przypadku bieżących zakupów produktów, których cechy, jako ogólnie dostępnych na rynku, spełniają wymagania zamawiającego,
nie będzie maksymalnego okresu trwania dynamicznego systemu zakupów (decyzja zamawiającego),
– w przypadku zmiany okresu ważności dynamicznego systemu zakupów będzie obowiązek publikacji ogłoszenia, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie.
Aukcja elektroniczna:
– nie przewiduje się istotnych zmian w stosunku do obecnych regulacji,
– będą aukcje zarówno jednoetapowe, jak i wieloetapowe,
– nie będzie wymogu minimalnej liczby nieodrzuconych ofert, jako warunku przeprowadzenia aukcji

Publikacja ogłoszeń

Ogłoszenia od progów unijnych:

  • z zastosowaniem standardowych formularzy ogłoszeń ustanowionych przez Komisję Europejską,
  • ustawa nie będzie zawierać zakresu treściowego formularzy ogłoszeń, ale będzie odsyłać do rozporządzenia Komisji,
  • będą przekazywane Urzędowi Publikacji UE wyłącznie drogą elektroniczną,
  • publikowane będą także w BZP, w którym obecnie zamieszczane są wyłącznie ogłoszenia poniżej progów UE

Likwidacja obowiązku umieszczania ogłoszenia na stronie internetowej i w siedzibie zamawiającego.

Obowiązek opublikowania ogłoszenia o udzieleniu zamówienia w terminie 30 dni od zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego lub umowy ramowej.

Obowiązek grupowania w okresach kwartalnych ogłoszeń o wynikach postępowania o udzielenie zamówienia w odniesieniu do zamówień opartych na umowie ramowej i publikowania takiego ogłoszenia w terminie 30 dni od zakończenia każdego kwartału

Udostępnianie dokumentów zamówienia

Obowiązek udostępniania na profilu nabywcy od daty publikacji ogłoszenia – bez względu na tryb.

Wyjątki od ww. zasady zostaną określone w ustawie i dotyczyć będą kwestii technicznych (np. rozmiaru plików, poufności zawartych informacji).

Brak możliwości udostępnienia dokumentów zamówienia na profilu nabywcy – wtedy będzie obowiązek wskazania w ogłoszeniu, w jaki sposób dokumenty zamówienia zostaną przekazane lub udostępnione.

W przypadku procedur wieloetapowych – jeżeli dokumenty zamówienia nie zostaną wcześniej udostępnione na profilu nabywcy lub w inny sposób, będą przekazywane wraz z zaproszeniem do składania ofert lub do dialogu

Wybór wykonawców

W przetargu nieograniczonym – możliwość skorzystania z odwrócenia kolejności dokonywanych czynności:

  • dokonanie najpierw oceny oferty zgodnie z ustalonymi kryteriami oceny ofert, a następnie zweryfikowanie sytuacji podmiotowej oferenta, tj. spełniania przez niego warunków udziału,
  • aby skorzystać z ww. możliwości trzeba będzie to wskazać w ogłoszeniu lub w dokumentach zamówienia.

Zostanie wprowadzona zasada – obowiązek wykluczenia wykonawcy na dowolnym etapie postępowania, jeżeli w wyniku weryfikacji okaże się, że zachodzą w stosunku do niego przesłanki wykluczenia

Wykluczenie wykonawcy

Określone w dyrektywie klasycznej poniższe fakultatywne przesłanki wykluczenia zostaną wprowadzone do polskiego prawa jako obowiązkowe, tj. gdy:

  • zamawiający za pomocą dowolnych środków wykaże naruszenie obowiązków w zakresie prawa pracy, prawa środowiska i prawa socjalnego,
  • zamawiający stwierdzi, na podstawie wiarygodnych przesłanek, że wykonawca zawarł z innymi wykonawcami porozumienie mające na celu zakłócenie konkurencji,
  • za pomocą mniej inwazyjnych środków nie można skutecznie zlikwidować konfliktu interesów,
  • wykonawca był winny poważnego wprowadzenia w błąd przy dostarczaniu informacji, które wymagane były do weryfikacji warunków udziału, zataił te informacje lub nie jest w stanie przedstawić wymaganych dokumentów.

Pozostałe przesłanki z dyrektywy zostaną wdrożone jako przesłanki fakultatywne – do decyzji zamawiającego będzie należało, które z nich zastosuje w danym postępowaniu (jeżeli zechce z nich skorzystać, będzie musiał wskazać je w ogłoszeniu o zamówieniu lub w dokumencie zamówienia).

Fakultatywne wykluczenie z udziału w postępowaniu gdy:

  • wykonawca podlegać będzie postępowaniu likwidacyjnemu lub upadłościowemu, z wyjątkiem sytuacji, gdy wykonawca po ogłoszeniu upadłości zawarł układ zatwierdzony prawomocnym postanowieniem sadu, jeżeli układ nie przewiduje zaspokojenia wierzycieli przez likwidację majątku upadłego,
  • zamawiający będzie mógł wykazać za pomocą stosownych środków, że wykonawca jest winny poważnego wykroczenia zawodowego, które poddaje w wątpliwość jego uczciwość,
  • zakłócenie konkurencji wynikające z wcześniejszego udziału wykonawców w przygotowaniu postępowania o udzielenie zamówienia nie może zostać wyeliminowane za pomocą mniej inwazyjnych środków,
  • wykonawca wykazał istotne lub uporczywe braki w spełnieniu merytorycznych wymogów wynikających z wcześniejszej umowy w sprawie zamówienia publicznego lub koncesji, co doprowadziło do przedwczesnego rozwiązania wcześniejszej umowy, odszkodowania lub innych, porównywalnych sankcji,
  • wykonawca podjął kroki, aby w nienależyty sposób wpłynąć na proces podejmowania decyzji przez zamawiającego, pozyskać informacje poufne, które mogą dać mu nienależną przewagę w postępowaniu o udzielenie zamówienia, lub wskutek zaniedbania przedstawić wprowadzające w błąd informacje, które mogą mieć istotny wpływ na decyzje w sprawie wykluczenia, kwalifikacji lub udzielenia zamówienia

Poleganie na zdolnościach innych podmiotów

Poleganie w odniesieniu do kryteriów kwalifikacji, tj. sytuacji ekonomicznej i finansowej, zdolności technicznych i zawodowych.

Powoływanie się na zasoby podmiotów trzecich nie będzie nadal dotyczyło kompetencji do prowadzenia danej działalności zawodowej.

W przypadku powoływania się na zdolności podmiotów trzecich w zakresie wykształcenia i kwalifikacji zawodowych lub stosownego doświadczenia zawodowego,
wykonawca będzie mógł polegać na nich jedynie wówczas, gdy będą one realizować roboty budowlane lub usługi, odnośnie do których takie zdolności są niezbędne.

Obowiązek weryfikacji, czy podmioty trzecie, na których zdolnościach zamierza polegać wykonawca, spełniają odpowiednie kryteria kwalifikacji oraz czy istnieją w stosunku do nich podstawy wykluczenia.

Obowiązek przedstawienia stosownych informacji odnośnie podmiotów trzecich w jednolitym europejskim dokumencie zamówienia oraz jeżeli wykonawca będzie zobowiązany do przedstawienia dokumentów i oświadczeń, przedstawienia takich dokumentów i oświadczeń także w stosunku do podmiotów trzecich.

Możliwość wymagania solidarnej odpowiedzialności za realizację zamówienia wykonawcy i podmiotu trzeciego – w przypadku polegania na zdolnościach w zakresie sytuacji ekonomicznej i finansowej

Jednolity europejski dokument zamówienia

Brak obowiązku składania przez wykonawcę dowodów na potwierdzenie warunków udziału z chwilą przystępowania do postępowania.

Jednolity europejski dokument zamówienia (zaktualizowane formalne oświadczenie własne wykonawcy, będące dowodem wstępnym zastępującym zaświadczenia i inne dokumenty wydawane przez organy publiczne lub osoby trzecie ) będzie przyjmowany wraz wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub ofertą.

W przypadku polegania wykonawcy na zdolnościach innych podmiotów jednolity europejski dokument zamówienia powinien zawierać informacje dotyczące braku podstaw wykluczenia i spełniania kryteriów selekcji przez te podmioty.

Jeżeli zamawiający będzie mógł uzyskać dany dokument potwierdzający bezpośrednio za pomocą bezpłatnej krajowej bazy danych (np. CEIDG, KRS, ew. KRK), jednolity europejski dokument zamówienia będzie zawierać adres internetowy takiej bazy danych oraz wszelkie inne dane identyfikacyjne oraz, w stosownych przypadkach, niezbędne oświadczenie o wyrażeniu zgody na uzyskanie przez zamawiającego informacji na temat wykonawcy.

Brak obowiązku przedstawiania dokumentów możliwych do uzyskania przez zamawiającego za pomocą bezpłatnych baz danych.

Po 18.4.2018 r. jednolity europejski dokument zamówienia będzie przedstawiany wyłącznie w formie elektronicznej

Kryteria oceny ofert

Zamówienia publiczne będą udzielane w oparciu o ofertę najkorzystniejszą ekonomicznie, ocenianą na podstawie:

  • ceny,
  • kosztu,
  • ceny oraz innych kryteriów,
  • kosztu oraz innych kryteriów.

Wprowadzenie dwóch ograniczeń w zakresie korzystania wyłącznie z kryterium cenowego w zamówieniach:

  • na proste lub powszechnie dostępne dostawy lub usługi o ustalonych standardach jakościowych,
  • w których opisie przedmiotu zamówienia w sposób wyczerpujący zostały uwzględnione wymagania jakościowe.

Zamówienia na świadczenia intelektualne oraz takie, gdzie jakość świadczenia zależy od tego, kto wykonuje usługi będące przedmiotem zamówienia – możliwość skorzystania z kryterium: organizacja, kwalifikacje i doświadczenie personelu.

Kryterium kosztu – zostanie określone z wykorzystaniem podejścia opartego na efektywności kosztowej, tj. rachunek kosztów cyklu życia

Przechowywanie dokumentacji i umów

Obowiązek przechowywania:

  • dokumentacji postępowania przez co najmniej 3 lata od daty udzielenia zamówienia,
  • kopii zawartych umów w sprawach zamówień publicznych i aneksów do tych umów co najmniej przez cały okres obowiązywania umowy w sprawie zamówienia publicznego, lecz nie krócej niż przez 3 lata