Jeszcze pod koniec lutego 2014 r. Naczelna Rada Lekarska podjęła decyzję o zaskarżeniu tego przepisu do Trybunału Konstytucyjnego (K12/14) uznając, że jest on niezgodny ze sformułowaną w Konstytucji RP oraz Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych zasadą wolności sumienia (uchwała na 3/14/VI).

Zaskarżony przepis stanowi, że lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem art. 30 ustawy, z tym że ma obowiązek wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym oraz uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Lekarz wykonujący swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby ma ponadto obowiązek uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego. Wspomniany zaś art. 30 ustawy odnosi się do obowiązku udzielenia pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki.

W praktyce więc oznacza to konieczność wykonania przez lekarza powołującego się na klauzulę sumienia niezgodnego z sumieniem świadczenia zdrowotnego w sytuacji, gdy nieudzielenie go mogłoby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki. W pozostałych przypadkach lekarz ma prawo odmówić udzielenia takiego świadczenia, musi jednak uzasadnić ten fakt, odnotować go w dokumentacji medycznej, powiadomić przełożonego oraz wskazać innego lekarza lub inną placówkę, w której pacjent będzie miał faktyczną możliwość uzyskania takiego świadczenia.

W ocenie Rady artykuł 39 zd. 1 ustawy z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tzw. klauzula sumienia), w części określonej słowami „z zastrzeżeniem art. 30” jest niezgodny z art. 2, art. 53 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1 w zw. z art. 30 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 18 ust. 1 i 2 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 19.12.1966 r. w zakresie, w jakim nakłada na lekarza obowiązek wykonania niezgodnego z jego sumieniem świadczenia zdrowotnego, pomimo że zwłoka w udzieleniu tego świadczenia nie spowodowałaby niebezpieczeństwa utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. W przypadku nieuwzględnienia wniosku w takim kształcie Rada wniosła o orzeczenie, że artykuł 30 w związku z art. 39 ustawy z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty w zakresie, w jakim nakłada na lekarza obowiązek wykonania niezgodnych z jego sumieniem świadczeń zdrowotnych, niebędących świadczeniami leczniczymi (służącymi zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia) jest niezgodny z art. 2, art. 53 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1 w zw. z art. 30 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 18 ust. 1 i 2 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 19.12.1966 r.

W ocenie Rady art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty w części określonej słowami „z tym że ma obowiązek wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym” jest również niezgodny z Konstytucją przez to, że nakłada na lekarza powstrzymującego się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem ciężar zagwarantowania uzyskania tych świadczeń u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym, co czyni iluzorycznym prawo do wolności sumienia. Zdaniem Rady niezgodne z Konstytucją jest również zobowiązanie lekarza wykonującego zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby korzystającego z prawa do odmowy wykonania świadczenia zdrowotnego niezgodnego z sumieniem do uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego. Podobnie również – zobowiązanie do odnotowania faktu odmowy wykonania świadczenia zdrowotnego niezgodnego z sumieniem w dokumentacji medycznej.

Źródło:

http://www.nil.org.pl/aktualnosci/wnioski-nrl-do-trybunalu-konstytucyjnego

http://trybunal.gov.pl/sprawy-w-trybunale/art/6917-prawo-do-odmowy-wykonania-swiadczenia-zdrowotnego-niezgodnego-z-sumieniem/