Punktem wyjścia w ocenie podanego zagadnienia są regulacje OchrLokU. I tak, z art. 21 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy wynika, że rada gminy uchwala zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, w tym zasady i kryteria wynajmowania lokali, których najem jest związany ze stosunkiem pracy, jeżeli w mieszkaniowym zasobie gminy wydzielono lokale przeznaczone na ten cel. 

Z kolei, z art. 21 ust. 1 pkt 1–6b OchrLokU wynika, że zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy powinny określać w szczególności:

  1) wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lub podnajem lokalu na czas nieoznaczony i najem socjalny lokalu oraz wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą stosowanie obniżek czynszu;

  2) warunki zamieszkiwania kwalifikujące wnioskodawcę do ich poprawy;

  3) kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu na czas nieoznaczony i umowy najmu socjalnego lokalu; 

  4) warunki dokonywania zamiany lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy oraz zamiany pomiędzy najemcami lokali należących do tego zasobu a osobami zajmującymi lokale w innych zasobach; 

  5) tryb rozpatrywania i załatwiania wniosków o najem lokali zawierany na czas nieoznaczony i najem socjalny lokali oraz sposób poddania tych spraw kontroli społecznej;

  6) zasady postępowania w stosunku do osób, które pozostały w lokalu opuszczonym przez najemcę lub w lokalu, w którego najem nie wstąpiły po śmierci najemcy;

  6a) warunki, jakie musi spełniać lokal wskazywany dla osób niepełnosprawnych, z uwzględnieniem rzeczywistych potrzeb wynikających z rodzaju niepełnosprawności;

  6b) zasady przeznaczania lokali na realizację zadań, o których mowa w art. 4 ust. 2b. 

Na kanwie ww. regulacji i opisanej problematyki warto wspomnieć o rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Śląskiego z 5.11.2021 r. (Nr NPII.4131.1.1015.2021; źródło: http://dzienniki.slask.eu). W ww. orzeczeniu podważono zapis o treści: Zawarcie umowy najmu lokalu o powierzchni użytkowej przekraczającej 80 m2 uzależnione jest od wpłacenia przez najemcę kaucji zabezpieczającej pokrycie należności z tytułu umowy najmu oraz ewentualnych kosztów egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu w wysokości sześciokrotności miesięcznego czynszu za dany lokal.

Organ nadzoru zwrócił nadto uwagę na kilka kwestii. Po pierwsze podał, że przepisy powszechnie obowiązującego prawa nie upoważniają organu stanowiącego gminy do regulowania w drodze uchwały kwestii dotyczących kaucji zabezpieczającej, tj. obowiązku jej uiszczenia, jej wysokości, czy osób uprawnionych do zwolnienia od wpłacenia kaucji. Po drugie, podano, że  zawarcie umowy najmu lokalu może zaś być uzależnione od wpłacenia przez najemcę takiej kaucji (art. 6 ust. 1 OchrLokU). Przedmiotowe postanowienia może zawierać jedynie umowa najmu zawierana między stronami, a podmiotem wyłącznie uprawnionym do regulowania wysokości kaucji będzie organ wykonawczy – jako organ gospodarujący mieniem gminy i reprezentujący gminę w stosunkach cywilnoprawnych. Zwrócono także uwagę na przepisy art. 30 ust. 2 pkt 3 SamGminU i art. 25 ust. 1 GospNierU, z których wynika, że gospodarowanie mieszkaniowym zasobem gminy należy do właściwości organu wykonawczego gminy.

Podsumowując, wskazać należy, że ustalenia organu kontroli są prawidłowe. Rada gminy nie może regulować w uchwale w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład zasobu mieszkaniowego gminy, zapisów dotyczących kaucji jako warunku zawarcia umowy najmu lokalu.