Kary pieniężne w ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w związku z COVID-19

Niestosowanie się do nakazów, zakazów i ograniczeń – art. 48a ust. 1 ZapobChoróbU

Sankcje w postaci kar pieniężnych przewidziane są za niestosowanie się do nakazów, zakazów lub ograniczeń ustanowionych na podstawie art. 46 i art. 46b ZapobChoróbU:

1. W wysokości od 5000 zł do 30000 zł za naruszenie wynikające z przepisu art. 46 ust. 4 pkt 1 ZapobChoróbU lub z przepisu art. 46b pkt 5 i 9-12. Chodzi o ustanowione w drodze rozporządzenia czasowe ograniczenia określonego sposobu przemieszczania się (ust. 4 pkt 1), ustanowiony obowiązek poddania się kwarantannie (pkt 5), nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, terenów i obiektów (pkt 9), nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach (pkt 10), zakaz opuszczania strefy zero przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie (pkt 11), nakaz określonego sposobu przemieszczania się (pkt 12).
2. W wysokości od 10000 zł do 30000 zł na naruszenia wynikające z przepisu art. 46 ust. 4 pkt 2 lub z art. 46b pkt 3. Chodzi o ustanowione w drodze rozporządzenia czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych (ust. 4 pkt 2) oraz czasową reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły (pkt 3). 
3. W wysokości od 10000 zł do 30000 zł za naruszenia wynikające z przepisu art. 46 ust. 4 pkt 3-5 lub w art. 46b pkt 2 i 8. Chodzi o ustanowione w drodze rozporządzenia czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy (ust. 4 pkt 3), zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności (ust. 4 pkt 4), obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów (ust. 4 pkt 5), czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców (pkt 2), czasowe ograniczenie korzystania z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia (pkt 8). 
4. W wysokości od 5000 zł do 10000 zł za naruszenie wynikające z przepisu art. 46 ust. 4 pkt 6. Chodzi o nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi. 
5. W wysokości od 5000 zł do 10000 zł za naruszenie wynikające z przepisu art. 46 ust. 4 pkt 7 lub z art. 46b pkt 4. Chodzi o obowiązek przeprowadzenia szczepień ochronnych, o których mowa w ust. 3, oraz grupy osób podlegające tym szczepieniom, rodzaj przeprowadzanych szczepień ochronnych (ust. 4 pkt 7) oraz obowiązek poddania się badaniom lekarskim oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie (pkt 4). 

OgrEpidemiiR, a obecnie rozporządzenie Rady Ministrów z 10.4.2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 658) wydano na podstawie przepisu art. 46a i art. 46b pkt 1-6 i 8-12 ZapobChoróbU. Przepis art. 46b ust. 1 wskazuje na możliwość wprowadzenia ograniczeń, obowiązków i nakazów, o których mowa w art. 46 ust. 4. Przepis art. 46b wskazuje na możliwość wydania rozporządzenia, o którym mowa w przepisie art. 46a ZapobChoróbU. Tam znajduje się kompetencja do wydania rozporządzenia, które wprowadzać może nakazy, zakazy i ograniczenia sankcjonowane w przepisie art. 48a ust. 1 ZapobChoróbU.

Przepis art. 46a ZapobChoróbU stanowi, że w przypadku wystąpienia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego o charakterze i w rozmiarach przekraczających możliwości działania właściwych organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego, Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, na podstawie danych przekazanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, ministra właściwego do spraw administracji publicznej, Głównego Inspektora Sanitarnego oraz wojewodów: 1) zagrożony obszar wraz ze wskazaniem rodzaju strefy, na którym wystąpił stan epidemii lub stan zagrożenia epidemicznego, 2) rodzaj stosowanych rozwiązań - w zakresie określonym w art. 46b – mając na względzie zakres stosowanych rozwiązań oraz uwzględniając bieżące możliwości budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Ta podstawa prawna została wprowadzona do ZapobChoróbU KoronawirusU i obowiązuje od 8.3.2020 r.

Niewykonanie decyzji – art. 48a ust. 2 ZapobChoróbU

Zgodnie z przepisem art. 48a ust. 4 ZapobChoróbU kto w stanie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii nie wykonuje decyzji, o których mowa w art. 47 ust. 4, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5000 zł do 30 000 zł. Przepis art. 47 ust. 4 wskazuje na decyzję o skierowaniu do pracy przy zwalczaniu epidemii. Do pracy na terenie województwa, w którym osoba skierowana posiada miejsce pobytu lub jest zatrudniona, decyzję wydaje właściwy wojewoda, a w razie skierowania do pracy na obszarze innego województwa decyzję wydaje minister właściwy do spraw zdrowia.

Ustawodawca przewidział także odpowiedzialność z tytułu wykroczenia za niewykonanie decyzji wydanej na podstawie przepisu art. 47 ZapobChoróbU (co wynika z przepisu z art. 53 ZapobChoróbU).

Postępowanie w sprawie wymierzenia kary pieniężnej

Kary pieniężne z art. 48a ust. 1 ZapobChoróbU, na podstawie przepisu art. 48a ust. 3 pkt 1) tej ustawy, wymierza w drodze decyzji administracyjnej, państwowy powiatowy inspektor sanitarny i państwowy graniczny inspektor sanitarny.

Natomiast kary pieniężne z art. 48a ust. 2 ZapobChoróbU, na podstawie przepisu art. 48a ust. 3 pkt 2) tej ustawy wymierza odpowiednio wojewoda albo minister właściwy do spraw zdrowia.

Decyzja w sprawie kary pieniężnej podlega natychmiastowemu wykonaniu z dniem jej doręczenia. Decyzję tę doręcza się niezwłocznie (art. 48a ust. 4 ZapobChoróbU).

W przypadku ponownego popełnienia takiego samego czynu wysokość kary pieniężnej ustala się według poniższych reguł (art. 48a ust. 5 ZapobChoróbU):

1. kara jest nie niższa od wysokości kary pieniężnej wymierzonej poprzednio za takie naruszenie,
2. ustala się, dokonując powiększenia o 25% wysokości kary pieniężnej ustalonej zgodnie z pkt 1).

Egzekucja nałożonych kar pieniężnych następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Kary pieniężne stanowią dochód budżetu państwa i są wpłacane w terminie 7 dni od dnia wydania decyzji. W przypadku kar, o których mowa w art. 48a ust. 1 ZapobChoróbU, są one wpłacane na rachunek bankowy właściwej stacji sanitarno-epidemiologicznej.

W zakresie nieuregulowanym w ustawie do kar pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy działu III OrdPU.

Warto dodać na koniec, że według stanu prawnego na 14.4.2020 r. przepis art. 15zzs KoronawirusU nie przewiduje wyłączenia ww. postępowania spod regulacji dotyczących nierozpoczęcia lub zawieszenia biegu terminów procesowych w tym postępowaniu. Brak także wyłączenia w zakresie możliwości wydania decyzji negatywnej, a więc m.in. decyzji wymierzającej karę pieniężną.