Celem ustawy jest skuteczniejsza polityka ochrony zabytków w skali całego kraju poprzez ustanowienie specjalnych instrumentów ochrony najcenniejszych dóbr kultury, które znajdują się w zbiorach publicznych i poza nimi.

Zgodnie z ustawą zostaje utworzona Lista Skarbów Dziedzictwa jako kolejna forma ochrony zabytków ruchomych. Zabytek ruchomy przynależeć będzie do jednej z dwóch (rozłącznych) kategorii zabytków ruchomych:

1) zabytek ruchomy będzie mógł zostać wpisany do rejestru na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek właściciela tego zabytku;

2) zabytek ruchomy o szczególnej wartości dziedzictwa kulturowego zostanie wpisany na Listę Skarbów Dziedzictwa na podstawie decyzji wdanej przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Ważne

Trybunał Konstytucyjny za zgodną z Konstytucją uznał regulację dopuszczającą przejęcie w drodze decyzji zabytku wpisanego na Listę Skarbów Dziedzictwa orazprzejście jego na własność Skarbu Państwa, z przeznaczeniem na cele kultury, za odszkodowaniem odpowiadającym wartości rynkowej tego zabytku.

Katalog okoliczności umożliwiających wywłaszczenie zabytku ruchomego ma charakter zamknięty i obejmuje tylko pięć typów największych zagrożeń:

a) zniszczenie,

b) uszkodzenie,

c) kradzież,

d) zaginiecie,

e) nielegalny wywóz),

– które przekreślają albo istotnie minimalizują szanse zachowania zabytków ruchomych dla przyszłych pokoleń (wyr. z 25.5.2016 r.; Kp 2/15; M.P. z 16.8.2016 r., poz. 792).