Jednostki budżetowe mogą władać nieruchomościami gminy tylko w ramach trwałego zarządu

W kontekście podanej problematyki warto w pierwszej kolejności przytoczyć, że jednostki budżetowe są jednostkami zależnymi do danej jednostki samorządu terytorialnego. W tym miejscu warto wspomnieć o regulacja prawnych FinPubU. Wynika z ich treści, po pierwsze, że 

jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego (ust. 1). Po drugie, jednostka budżetowa działa na podstawie statutu określającego w szczególności jej nazwę, siedzibę i przedmiot działalności (ust. 2). Po trzecie, podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków (ust. 3).

Do kategorii wspomnianych jednostek budżetowych należą m.in. ośrodki pomocy społecznej. Jak wynika z ww. regulacji prawnych, wspomniane jednostki nie posiadają osobowości prawnej, bowiem korzystają z atrybutu osobowości prawnej macierzystej jednostki samorządu terytorialnego.

Wskazane założenie jest istotne, także w kontekście dysponowania przez jednostki budżetowe prawem do najmu nieruchomości. W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 16.12.2021 r. (znak WK-0911/23/2021).  

Tamże organ kontroli ustalił, że ośrodek pomocy społecznej dysponuje mieniem gminy na mocy umowy najmu lokalu użytkowego, co jest nieprawidłowe. Warto w tym miejscu podkreślić, że umowa najmu ma normatywne źródło w przepisach KC. Na uwagę w tym miejscu zasługuje m.in. art. 659 KC, z którego wynika, że przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Regionalna izba obrachunkowa wskazała, że jest to jednak nieprawidłowa praktyka dotycząca nieruchomości gminnych. Jak podano w ww. dokumencie kontrolnym właściwą formą przekazania prawa do dysponowania nieruchomością jest trwały zarząd, o którym mowa w art. 43 ust. 1 GospNierU. Z podanej regulacji wynika zaś, że trwały zarząd jest formą prawną władania nieruchomością przez jednostkę organizacyjną. Status takiej jednostki posiada m.in. jednostka budżetowa gminy, jaką jest ośrodek pomocy społecznej.

Podsumowując, zarzut postawiony przez regionalną izbę obrachunkową jest zasadny. Gmina nie może stosować do oddawania nieruchomości „własnym” jednostkom organizacyjnym – stosunków cywilnoprawnych, w tym umów najmu. Jednostki te nie posiadają bowiem osobowości prawnej i po prostu nie mogą być stroną umów. 

Źródło: https://bip.poznan.rio.gov.pl